Behandeling kankerpatiëntjes Beirut in gevaar

Nadat twee ziekenhuizen waar Peter Noun kinderoncoloog is compleet werden verwoest door de ontploffingen in de haven van Beirut, werkte hij zich elke dag een slag in de rondte om chemotherapie te regelen voor al zijn 110 jonge kankerpatiënten. Inmiddels krijgen alle kinderen weer chemo, maar de vraag is: voor hoe lang? “Er is een dringend tekort aan medicijnen, spullen en geld.”      

Een apocalyps, een ramp, een verschrikking: volgens Noun zijn alle negatieve woorden die bestaan, niet genoeg om te omschrijven hoe de afgelopen twee weken waren. Op het moment dat we hem bellen staat hij op eerste verdieping in in het St. George Hospital. “We zijn aan het kijken of we hier iets tijdelijks neer kunnen zetten, de negende verdieping waar de oncologie-afdeling normaal gesproken zit is namelijk compleet verwoest en wederopbouw gaat te lang duren.”

Noun omschrijft de negende verdieping waar zijn afdeling voorheen zat: “Er was veel licht en je had een prachtig uitzicht op zee. We waren er heel blij mee.” Maar het voordeel van een mooi uitzicht werd een nadeel: door de kracht van de explosie sneuvelden alle ramen en kwamen stukken van het plafond naar beneden. “Op het moment van de explosie waren gelukkig alle chemo-dagbehandelingen afgerond en waren alleen nog de ouders met kinderen aanwezig die moesten blijven voor een langere behandeling.”  

Kinderen met kanker: niet welkom 
We maakten voor het eerst kennis met kinderoncoloog Peter Noun in de Zembla-uitzending ‘Kinderen met kanker: niet welkom’ (2018). In deze uitzending is te zien hoe de behandeling van ernstig zieke kinderen die met hun ouders zijn gevlucht, amper of helemaal niet vergoed wordt. Hervestiging zou een oplossing moeten zijn voor deze kwetsbare groep, zodat zij zeker kunnen zijn van een behandeling.

Maar in de uitzending is te zien dat veel kinderen in de praktijk niet herplaatst worden. “Er zijn veel te weinig plekken voor hervestiging”, zei de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, Filippo Grandi daarover tegen Zembla. Nederland neemt bijvoorbeeld maximaal 30 ernstig zieke vluchtelingen, jong en oud, per jaar op. Dat is inclusief familie. Uit onderzoek van Zembla bleek dat dat quotum niet altijd gehaald werd. 

Bekijk hier het fragment met Peter Noun in de uitzending 'Kinderen met kanker: niet welkom':  

Bedolven onder glas 
Nu komt ook de behandeling die deze kinderen nog wél krijgen in Libanon in gevaar door de verwoestende explosies in de haven van Beirut op 4 augustus. Peter Noun is kinderoncoloog in drie ziekenhuizen in Libanon. Het grootste ziekenhuis: het St. George Hospital UMC, lag dicht bij de haven en is volledig verwoest. Een tweede ziekenhuis is ook zwaar getroffen. Het derde ziekenhuis met oncologische zorg waar Noun voor werkt ligt in Byblos: een stad ten noorden van Beirut. Hier merkte men gelukkig weinig van de explosie. 

Hoewel er dus nog maar weinig mensen aanwezig waren op de negende verdieping, is er toch een dode gevallen. “De vader van een van onze jonge patiënten is overleden aan zijn verwondingen. Hij keek door het raam naar het vuur dat was ontstaan in de haven en toen de explosie kwam werd hij bedolven onder het glas.”  

Volgens de oncoloog was de paniek groot na de explosie. “De patiënten rukten hun infuus eruit en begonnen te vluchten. Een van de patiënten, een tienjarig jongetje, sleepte zijn gewonde moeder een paar verdiepingen naar beneden, omdat de liften het niet deden. Daar schreeuwde hij om hulp. Het was een traumatische gebeurtenis voor het personeel, ouders en de kinderen.”  

'Zoals het eerst was gaat het voorlopig niet worden' 
De kinderen die dringend behandeling nodig hadden werden in de dagen na de explosie overgeplaatst naar het ziekenhuis in Byblos, maar er was niet genoeg capaciteit om alle kinderen daar op te vangen. Noun heeft met veel pijn en moeite de afgelopen twee weken voor elkaar gekregen om de rest van de kinderen in andere ziekenhuizen te plaatsen. “70 procent van de kinderen heeft een of meer chemobehandelingen gemist. Dat is in principe geen ramp, maar het kan wel effect hebben,” vertelt de kinderoncoloog. 

Ondertussen zijn de herstelwerkzaamheden in de verwoeste ziekenhuizen begonnen, maar het gaat langzaam. “We doen er nu alles aan om alles in ieder geval weer zo snel mogelijk veilig te krijgen voor de kinderen. Zoals het eerst was, gaat het voorlopig niet worden. Dat duurt maanden schat ik. En dan ben ik nog optimistisch.” Veel van de medicijnvoorraad is verwoest door de ontploffing. En dan is er nog een groot probleem: geld. Op dit moment draait de NGO Kids First Association op voor alle kosten van de kankerpatiënten, vertelt Noun. In Libanon zijn er genoeg topziekenhuizen, maar vrijwel alles is geprivatiseerd. Voor veel mensen is goede zorg onbetaalbaar: voor vluchtelingen al helemaal. 

Karma 
Layal Issa is kinderhematoloog en werkt in een kliniek van Artsen zonder Grenzen in de Bekaa vallei. Naast haar fulltime baan is ze voorzitter van Karma, een goede doelen organisatie die zich inzet voor zieke kinderen wiens ouders de behandeling niet kunnen betalen, omdat ze bijvoorbeeld gevlucht zijn uit Syrië. Sinds 2012 heeft Karma bijgedragen aan de behandeling van zo’n 95 kinderen. Ook dokter Issa was eerder te zien in de Zembla-uitzending: ‘Kinderen met kanker: niet welkom’ (2018). 
 
“Het waren zeker gekke weken,” reageert Issa. “Eigenlijk komt de klap nu pas,” vertelt ze teneergeslagen. Gelukkig is er in haar kliniek niets verwoest: de Bekaa vallei ligt een eindje van Beirut af. Maar haar patiënten merken er wel wat van. Sommige van hen komen uit de omgeving van Beirut waar bijna elk huis is verwoest, vertelt de dokter. “Vluchtelingen in Libanon wonen niet in tenten, maar in huizen. Ik heb gehoord dat ze van hun huisbazen de boel zelf moeten opknappen.”

Bekijk hier het fragment met Layal Issa in de uitzending 'Kinderen met kanker: niet welkom': 

Corona 
Met Karma zet Issa zich nu niet alleen in voor ernstig zieke kinderen met kanker: “Onze grootste zorg is om alle kwetsbare, zieke kinderen veilig te stellen voor corona. We hebben 1200 mondmaskers gedoneerd aan een groot ziekenhuis in Beirut, waar onze kinderen ook chemotherapie krijgen. Ook hebben we ontsmettingsmiddel gedoneerd. Heel veel NGO’s hebben hun aandacht nu gericht op het leveren van basiszorg na de ontploffing: gewonden behandelen, huizen herbouwen en eten rondbrengen. Met Karma proberen we te letten op de kleine details bij die groep kwetsbare kinderen, die makkelijk gemist kunnen worden in de chaos." 

Issa vertelt dat een van de jonge kankerpatiënten die met behulp van Karma een behandeling krijgt, haar hoofd heel hard gestoten had tijdens de ontploffing. “We wilden graag dat daar een scan van gemaakt zou worden, maar we konden niet terecht in de reguliere ziekenhuizen in Beirut omdat die helemaal vol zaten. Toen hebben we geregeld dat ze in een ziekenhuis ver buiten de stad terecht kon.”

De kinderhematoloog stelt dat er op dit moment heel wat uitdagingen zijn. “Net zoals eerst is het een uitdaging om genoeg geld binnen te halen en de zorg voor onze patiënten te continueren. Veel medicijnvoorraden zijn verwoest door de ontploffing, dus dat is ook echt iets waar we ons zorgen om maken: dat we onze patiënten geen chemo meer kunnen geven.”

Door Lilit Martirosova