Asbest bij de warme bakker

‘Bakkerij stilgelegd wegens vrijkomen asbest in broodoven’, meldt de Inspectie SZW op 5 februari dit jaar in een persbericht. Volgens het persbericht bevinden zich zwaar beschadigde asbestplaten in één van de ovens, waardoor het risico bestaat dat werknemers met asbestvezels in aanraking komen. Ook sluit de Inspectie SZW (voorheen de Arbeidsinspectie) niet uit dat er asbest op brood terecht is gekomen.

De beschadigde asbestplaten werden aangetroffen door een inspecteur van de Inspectie Leefmilieu en Transport (ILT), die de vondst bij de collega’s van SZW meldde.

De bakker zelf, Peter Kwakman uit Bussum, was zich er niet van bewust dat er asbestplaten in de oven zaten, blijkt uit een interview dat hij geeft aan dagblad de Gooi- en Eemlander. Hij laat direct na het bezoek van de ILT-inspecteur het asbestinventarisatiebureau Oesterbaai een onderzoek instellen. Dit bureau stelt dat er geen gezondheidsrisico voor werknemers is opgetreden en dat de producten uit deze oven ook veilig waren.

Asbest eten
Of het eten van brood waarin asbest terecht is gekomen gevaarlijk is voor de gezondheid, is onder wetenschappers nog in discussie. De NVWA (Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit) stelde in 2014, op basis van een 'factsheet' van het RIVM, dat niet bewezen is dat asbest dat via voedsel binnenkomt kankerverwekkend is. Maar in hetzelfde factsheet valt te lezen dat het IARC (International Agency for Research on Cancer) wel stelt dat alle vormen van asbest binnen het lichaam kankerverwekkend kunnen zijn.

Veilig?
Over hoe veilig of onveilig de situatie bij de bakker in Bussum was verschillen de meningen. Volgens bureau Oesterbaai is er geen risico voor de werknemers geweest, maar de woordvoerder van de Inspectie SZW stelt dat er losse asbestvezels zijn gezien, dus was er wel degelijk een risico. Bakker Kwakman besluit de oven niet meer te gebruiken. Volgens Jos den Otter, voorzitter van de NBOV (Nederlandse Brood- en Banketbakkers Ondernemersvereniging), voelt Kwakman zich hiertoe gedwongen door het persbericht dat de Inspectie SZW naar buiten heeft gebracht. Dit persbericht en de media-aandacht die daar op volgde, leidde tot onrust onder zijn personeel en klanten.

Door de ontstane onrust ging er bij de NBOV en haar leden wel een alarmbel rinkelen. Volgens Den Otter is het risico van asbestbesmetting al sinds 1998 een onderwerp dat besproken wordt, voornamelijk in het kader van verbouwingen en renovaties. Maar de NBOV weet niet bij hoeveel van haar 1150 leden er nog ovens staan die vóór 1994 zijn gebouwd, en dus mogelijk asbest bevatten.

Ook bij de inspecties is dat niet bekend. De ILT heeft in het najaar van 2015 een vragenlijst gestuurd naar 1400 bedrijven in de voedingssector, over de mogelijke aanwezigheid van asbest in ovens of andere installaties. Hoeveel ambachtelijke bakkers die vragenlijst hebben ingevuld en bij hoeveel er oude ovens staan is niet duidelijk. In ieder geval heeft de ILT naar aanleiding van de antwoorden steekproeven gehouden, waarvan er dus één bij bakkerij Kwakman in Bussum plaats vond.

De kans bestaat dat er bij meerdere warme bakkers nog een oven met asbest staat. Ovens gaan vaak dertig of veertig jaar mee en een oven vervangen is een flinke investering. De NBOV adviseert haar leden om te onderzoeken of er asbest in hun ovens zit en om goed in de gaten te houden of dit al dan niet beschadigd is. Daarmee volgt de NBOV de 'Handreiking Asbest voor Bakkerijen en Zoetwarenbedrijven', die is opgesteld door de brancheorganisaties in de industriële bakkerijsector en de FNV.

Maar in diezelfde handreiking staat ook de volgende waarschuwing: 'Let op: de beste manier om incidenten met asbest te voorkomen is het verwijderen van alle asbest in gebouwen, apparatuur en installaties'. Deskundigen op het gebied van asbestbesmetting, zoals Paul Swuste van de Technische Universiteit Delft, denken daar ook zo over. Vooral in ovens is de kans groot dat asbest beschadigd raakt, door veroudering in combinatie met hoge temperaturen en vochtigheid. Het is bijna onmogelijk om constant in de gaten te houden of er wel of geen beschadiging is. ‘Daarom zeg ik voor die ovens: vervang het, haal alles er uit.’