Amerikaanse conservatieve lobby achter Project 2025 maakt miljoenen over aan Europa

Amerikaanse conservatieve lobby-organisaties maakten de afgelopen zeven jaar bijna 60 miljoen over naar Europa. Dat blijkt uit honderden belastingformulieren van in totaal 21 organisaties die Zembla analyseerde. Ruim driekwart van het geld komt van lobbygroeperingen die betrokken zijn bij het controversiële Project 2025: het vergaande strategische plan om president Trump te helpen om Amerika te transformeren naar een conservatief christelijke natie. Ook in Europa strijdt de conservatief christelijke beweging voor traditionele gezinswaarden, zelfs als dit ten koste gaat van democratische grondrechten, stellen deskundigen in Zembla. Sommige van deze organisaties willen voorbehoedsmiddelen, homoseksualiteit en abortus verbieden en scheiden moeilijker maken.

De uitkomsten van het onderzoek verontrusten Jelle Postma. Hij werkte jarenlang voor de AIVD en doet nu met zijn platform Justice for Prosperity onderzoek naar ondermijning van de democratie: “De rol van de Amerikaanse conservatieve organisaties in Europa is sterk. Uiteindelijk zijn het niet alleen maar de LHBTI-gemeenschap en andere minderheden die daar ellende van ondervinden. Het is keer op keer bewezen dat dat een opstapje is tot het inperken van de rechten die we allemaal hebben.”

Uit het onderzoek van Zembla blijkt dat de bedragen die de conservatieve Amerikaanse organisaties naar Europa overmaken de laatste jaren sterk zijn toegenomen. Het meeste geld komt van de Alliance Defending Freedom (ADF), een machtige belangenorganisatie die met een leger aan advocaten in vele landen rechtszaken voert tegen bijvoorbeeld abortus en transgenderrechten. De afgelopen jaren maakte ADF zo’n 5,5 miljoen dollar over aan Europa. Uit mails, jaarverslagen en social media posts wordt duidelijk dat ADF onder meer nauw samenwerkt met de Nederlandse lobbyist Henk Jan van Schothorst. Een voormalig SGP-medewerker die nu zijn eigen lobbyorganisatie heeft: ‘Christian Council International’.

Van Schothorst, een graag geziene gast in talkshows, blijkt ook deel uit te maken van ‘Agenda Europe’; een Europees netwerk dat in besloten bijeenkomsten samenkomt en als doel heeft om in Europa conservatief christelijke wetgeving in te voeren om bijvoorbeeld homoseksualiteit strafbaar te maken. Het netwerk kwam eerder in opspraak toen hun manifest met zeer vergaande standpunten uitlekte. Daarna namen veel leden afstand van Agenda Europa. Zembla heeft screenshots van mails in handen waaruit blijkt dat Van Schothorst nog steeds een actief lid is van de groep, die tegenwoordig Vision Network heet. “Het werk van Van Schothorst leidt ertoe dat er steeds minder vrijheid komt voor minderheidsgroepen. Vanwege de invloed die hij heeft, is zijn lobbyorganisatie er een van belang”, aldus Jelle Postma.

Vragen die Van Schothorst samen met ADF aan de Eurofractie van de SGP doorspeelt, worden ongewijzigd voorgelegd aan de Europese Commissie. Maar hij blijkt ook buiten Europa actief, onder meer in Oeganda. Tien dagen nadat er in 2023 in het Oost-Afrikaanse land een draconische wet is ingevoerd waarin staat dat homoseksualiteit kan worden bestraft met de dood, reist Van Schothorst naar Oeganda om daar een conferentie over de strijd tegen Europese liberale waarden zoals homorechten bij te wonen. Een jaar later is Van Schothorst zelfs een prominente spreker op een tweede anti-LHBTI-conferentie in Oeganda.

Professor Kristof Titeca van de Universiteit van Antwerpen deed onderzoek naar het werk van conservatief christelijke lobbyisten in Afrika. “Het gaat mensen als Van Schothorst niet om rechten van Afrikanen. Het draait intrinsiek alleen rond hun eigen agenda en ze zoeken om het even welke mogelijke allianties om hun agenda door te duwen.”

Titeca vertelt in Zembla dat de conferenties waar Van Schothorst aan meewerkt succesvol zijn: “Ook in andere Afrikaanse landen zijn dergelijke wetten geïmplementeerd. De gevolgen zijn verregaand. Er is geweld naar de LHBTI-gemeenschap, omdat mensen het heft in eigen handen nemen.” Tot eind vorig jaar zijn er onder de anti-homowet in Oeganda 103 mensen gearresteerd. Minstens één van hen loopt het risico ter dood te worden veroordeeld.

Zembla benaderde Van Schothorst over zijn contacten met Amerikaanse conservatieve organisaties en over zijn lobbyactiviteiten in Afrikaanse landen als Oeganda. In eerste instantie zei Van Schothorst een interview toe aan Zembla, maar hij trok zich daarna terug. Van Schothorst reageerde daarna niet meer op schriftelijke vragen, ondanks herhaaldelijk aandringen.

Wederhoor bij de uitzending 'Gods Lobbyisten'

In de uitzending ‘Gods lobbyisten’ meer over dit verhaal: