Afluisteren

Deskundige J.W.M. van de Ven, voormalig hoofd signaal-analyse van de Militaire Inlichtingendienst, heeft door deze uitzending van Zembla schade ondervonden. Hij krijgt sinds de uitzending vrijwel geen opdrachten meer van de Nederlandse overheid en het Nederlandse bedrijfsleven.

Om die reden wil de redactie van Zembla een aanvulling geven op het onderstaande persbericht. Door dit persbericht is mogelijkerwijs een misverstand ontstaan over de uitlatingen van Van de Ven.

De zinsnede “In de telefoongesprekken die zijn gebruikt in de rechtszaak tegen de Koerdische leider Baybasin is gemanipuleerd”, komt geheel voor rekening van de Zembla-redactie. Van de Ven heeft zich hierover in de uitzending niet uitgelaten.

Dan de zinsnede: “Hans van de Ven en Martien Kuylman laten door een digitale analyse zien waar de manipulaties hebben plaatsgevonden”. Strikt genomen is dit onjuist. Van de Ven en Kuylman hebben het geluidsmateriaal dat Zembla ter beschikking stond onderzocht. Zij toonden aan dat er anomalieën in voorkomen. In het rechtbankdossier ontbreekt hiervoor een verklaring. De redactie van Zembla is zelf tot de conclusie gekomen dat er sprake moet zijn van manipulatie. In de uitzending zelf laten noch Kuylman noch Van de Ven zich hierover uit.

De redactie van Zembla betreurt de reputatieschade die Van de Ven en Kuylman binnen de rijksoverheid kennelijk hebben opgelopen door een onjuiste passage in het persbericht op deze site.
 

In de telefoongesprekken die zijn gebruikt in de rechtszaak tegen de Koerdische leider Baybasin is gemanipuleerd. Mogelijk is dat gebeurd terwijl deze gesprekken digitaal waren opgeslagen in de computers van de tapkamers van de Nederlandse politie. Dat blijkt uit de Zembla-documentaire 'Afluisteren'.

Twee vooraanstaande communicatie-IT'ers spreken in Zembla over het lek in het Nederlandse afluistersysteem. Ze behoren tot de tot de architecten van het systeem en werkten tot voor kort als hoofd signaal-analyse bij de Militaire Inlichtingendienst (Hans van de Ven) en als medewerker van de politie Amsterdam-Amstelland (Martien Kuylman). Ze laten door een digitale analyse van gesprekken in Zembla zien waar in de zaak Baybasin de manipulaties hebben plaatsgevonden. Opvallend genoeg erkent de verantwoordelijke officier van justitie, Taco Stein, dat het Nederlandse systeem niet waterdicht is. Maar zijn Openbaar Ministerie weigert, net als de rechters in de zaak Baybasin, de twee deskundigen over de manipulaties te horen

Geen controle
"In Nederland worden, in absolute zin, jaarlijks meer telefoonlijnen getapt dan in de Verenigde Staten", zegt Van de Ven. Doordat 'na Van Traa' opsporingsmethoden zoals infiltratie aan banden kwamen te liggen, stortte de Nederlandse politie zich massaal op het telefoontappen dat in Nederland sneller wordt toegestaan dan in de VS. En nu heeft de snelle ontwikkeling van de computers en de software de enorme stapels verslagen van de telefoontaps in de Nederlandse rechtbankdossiers onbetrouwbaar gemaakt, zeggen Kuylman en Van de Ven. Ze stellen verder dat de Israelische leverancier Comverse in de meeste Nederlandse tapkamers een systeem heeft gebouwd waarop de Nederlandse politie, justitie en dus ook de rechtbanken geen enkele controle of toezicht kunnen houden. Bij de Nederlandse overheid is de broncode van de software niet bekend zodat de systemen functioneren als een 'zwarte doos'. Geen Nederlandse ambtenaar weet wat er met de opgeslagen telefoongesprekken gebeurt.

Kwalijke gevolgen
Nederlandse ambtenaren hebben in het algemeen geen idee hoe de techniek van tappen en telefonie werkt en dat heeft kwalijke gevolgen. Zo is in de Deventer moordzaak (de 'Wittenberg-zaak') waarschijnlijk onterecht een verdachte wegens moord veroordeeld. Oorzaak: de politie trok, op grond van een verkeerde plaatsbepaling van het GSM-toestel van de verdachte, verkeerde conclusies over de plaats waar hij zich op het tijdstip van de moord bevond.

Boven water Comverse raakte ook in de VS in opspraak doordat, volgens Fox News, door de FBI getapte gesprekken van verdachten van de aanslag op 11 september bij de Israelische geheime dienst terechtkwamen. Enkele dagen na de uitzending verwijderde Fox de documentaires van de website, zonder verder commentaar te leveren.

Zembla haalde deze uitzendingen van Fox News weer boven water. Of de Mossad inderdaad meeluistert met de Nederlandse politie en inlichtingendiensten, laten Van de Ven en Kuylman in het midden. Zij vinden het belangrijker dat officieren van justitie en rechters zich ervan bewust worden dat de betrouwbaarheid van telefoontaps als bewijsmiddel in het geding is. En ze zijn van mening dat de overheid de betrouwbaarheid van de verslaglegging van telefoongesprekken en van de gespreksgegevens (zoals datum, plaats en tijd) moet garanderen.

Probleem voor de overheid is dat de advocatuur in steeds meer rechtszaken de betrouwbaarheid van taps aan de orde stelt. Als advocaten erin slagen voor de rechter aan te tonen dat de telefoontaps in het strafdossier niet betrouwbaar zijn, raakt dat het fundament van de rechtspleging tegen de zware misdaad in Nederland.