Adopties vanuit het buitenland per direct opgeschort

De adoptie van kinderen uit het buitenland wordt per direct opgeschort. Dat maakte minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) maandag bekend, naar aanleiding van een vernietigend rapport over het systeem van de zogenoemde interlandelijke adoptie in Nederland. Dekker bood namens de Nederlandse overheid excuses aan aan de geadopteerden.

"Ik hoop dat het rapport de excuses en de maatregelen rust geven aan de geadopteerden." Volgens Dekker is de Nederlandse overheid jaren tekortgeschoten "door jarenlang weg te kijken van misstanden". De overheid stelde zich te passief op en liet na in te grijpen toen dingen misgingen.

Fraudegevoelig
De commissie onder leiding van Tjibbe Joustra keek naar de jaren tussen 1967 en 1998, maar concludeert dat ook daarvoor en daarna dingen fout liepen. Het systeem is ook nu nog fraudegevoelig en misstanden komen "tot op de dag van vandaag" voor.

De interlandelijke adopties werden volgens de commissie gekenmerkt door grootschalige, systematische misstanden. Alle denkbare vormen van misstanden werden gesignaleerd, van ontbrekende archivering tot kinderhandel. Hoewel misstanden bij verschillende Nederlandse overheidsinstanties en de politiek bekend waren, ondernamen de betrokken partijen lange tijd geen acties. Signalen van misstanden werden genegeerd en niet opgevolgd door de Nederlandse overheid.    

De commissie merkt op dat er al in de jaren 60 signalen waren van misstanden. "Over de vervalsing van documenten, het misbruik maken van de armoede bij de geboortemoeders en het afstand doen van kinderen tegen betaling of dwang."

Vertegenwoordigers overheid betrokken
In een aantal gevallen waren vertegenwoordigers van de overheid "betrokken bij adoptiemisstanden", aldus de commissie. Die zegt wel dat ze "geen aanwijzingen heeft gevonden voor omkoping of corruptie van Nederlandse ambtenaren".

Ondanks kennis van misstanden en de wens tot een striktere aanpak, bleef Nederland voor oplossingen naar de autoriteiten in het buitenland verwijzen. Er werden ook geen strikte controles uitgevoerd op de adoptiepapieren.

Bemiddelaars waren op de hoogte
De commissie schrijft: "Er is aangetoond dat twee Nederlandse overheidsfunctionarissen betrokken waren bij twee individuele illegale Braziliaanse adopties. Er zijn daarbij geen aanwijzingen gevonden die duiden op zelfverrijking. Toezicht op de bemiddelaars was minimaal en ontbrak geheel bij de vele zelfdoeners. Nederlandse bemiddelaars waren eveneens op de hoogte van misstanden. Sommige bemiddelaars – zowel individuele ‘zelfdoeners’ als grotere organisaties – waren betrokken bij misstanden."

Commissievoorzitter Tjibbe Joustra, noemde het maandagochtend tijdens de presentatie van het rapport 'opvallend' dat de Nederlandse overheid adoptie lang zag als een puur private zaak, terwijl de kennis over de misstanden er al decennia is.

Commissie over Zembla
Ook in de media was er volop aandacht voor de adopties. Daarbij noemt de commissie specifiek de uitzendingen van Zembla over adoptiebedrog: "Sinds 2017 is er in binnen- en buitenland geregeld media-aandacht voor adoptiemisstanden in Sri Lanka. Het Nederlandse onderzoeksprogramma Zembla onthulde in 2017-18 systematische vormen van “adoptiebedrog” vanuit het land. Na de Zembla-uitzendingen nam het aantal signalen over misstanden uit het verleden fors toe. De media-aandacht houdt tot op de dag van vandaag aan. Zo berichtte Zembla in mei en november 2020 weer over misstanden die bekend waren bij de Nederlandse overheid. Mede naar aanleiding hiervan hebben Sri Lankaans geadopteerden de Nederlandse staat aangeklaagd."
                                       
Het adoptiesysteem kende volgens de commissie  nauwelijks een structuur van checks en balances. "De Nederlandse overheid zelf was zowel uitvoerder als controleur; ze onderhield een nauwe relatie met bemiddelaars die vaak weer banden met de politiek hadden; de controle was onvoldoende; adequaat toezicht ontbrak en de overheid handhaafde nauwelijks. De overheid is bij interlandelijke adoptie dus volgend en passief geweest, en heeft niet opgetreden waar daar wel aanleiding toe was. Zowel in de herkomstlanden als in Nederland ontstond hierdoor een straffeloosheid rondom misstanden", zo schrijft de commissie.

Kijk hieronder al onze uitzendingen over Adoptiebedrog terug: