Het pijnlijke adoptieverhaal van Deborah: 'Er is destijds goed aan mij verdiend'

Samen met haar tweelingbroer werd Deborah vanuit Sri Lanka naar Nederland gehaald. Althans, zo luidde het verhaal. Op haar vijftiende ontdekt ze dat haar vermeende tweelingbroer helemaal geen familie van haar is. De echte tweelingzus was te ziek om te kunnen vliegen, en dus werden er in allerijl twee piepjonge kinderen verwisseld.

Deborahs strijd om dit recht te zetten lijkt deze zomer eindelijk tot een einde te komen. 

Door Jeroen Pen

Deborah Hageman wordt in 1985 geadopteerd en verlaat Sri Lanka voor Nederland. Ze is een van de velen: duizenden lotegenoten leggen dezelfde route af. De vraag naar adoptiekinderen stijgt aan het eind van de vorige eeuw tot recordhoogte. Er kan goud geld worden verdiend aan Sri Lankaanse baby’s en peuters, dus het aanbod mag niet achterblijven. In korte tijd ontstaat een industrie waarin gewiekste en malafide tussenpartijen de dienst uitmaken. Op grote schaal wordt gesjoemeld en gefraudeerd met geboortegegevens en adoptiedocumenten. Verblind door hun kinderwens knijpen Nederlandse adoptieouders een oogje toe, of erger.

Er blijft iets knagen, ze zijn dan nog te jong om er de vinger op te leggen, maar het gevoel dat hun adoptieverhaal niet klopt, dringt zich aan veel van hen op. Als de adoptiekinderen eenmaal pubers, adolescenten en volwassenen worden, gaan ze op onderzoek uit. Met vaak ingrijpende gevolgen.

Neem Deborah Hageman, in 1985 vanuit Sri Lanka naar Nederland geadopteerd, samen met haar tweelingbroer Radjiv. Daarmee gaat een wens van hun adoptieouders in vervulling: ze wilden zo graag een tweeling, maar konden zelf geen kinderen krijgen.

Het adoptiebureau dat verantwoordelijk was voor deze buitenkans houdt in 2010 op te bestaan, een aantal jaar voor onderzoek van Zembla blootlegt hoe wijdverbreid en ernstig de stichting met adoptiepapieren heeft gefraudeerd. Veel van wat de adoptiekinderen over henzelf is verteld blijkt niet te kloppen. Vermeende broers en zussen die helemaal geen familie van elkaar zijn, verjaardagen die weken of maanden na iemands geboorte vallen, zelfs met namen van geboortemoeders is gerommeld.

Deborah is vijftien jaar als ze vragen aan haar adoptievader begint te stellen die hem volgens haarzelf merkbaar in verlegenheid brengen. Na enig aandringen breekt zijn verzet en volgt de bekentenis.

Deborahs tweelingbroer – hierboven zoals zo vaak gekleed in matching outfits om hun verwantschap te benadrukken – is helemaal niet haar broer, laat staan haar tweelingbroer. Op basis van bloedbanden zijn ze geeneens familie van elkaar. De echte tweelingzus van Radjiv lag toen ze zouden worden geadopteerd in een ziekenhuis, ondervoed en te zwak om mee terug naar Nederland te vliegen.

Een tegenslag voor de adoptieouders, die zich hadden ingesteld op twee exemplaren. Een contactpersoon van het adoptiebureau schiet te hulp. Hij tovert er gewoon een nieuwe tweelingzus bij. De paspoorten zijn ingevuld en liggen klaar. Op naam van het zieke zusje komt Deborah naar Nederland, waar ze jarenlang een verjaardag zal vieren die niet de hare is.

Wat Deborahs moeder daarvan vond weet niemand. Misschien was ze er niet van op de hoogte. Deborah heeft geen idee waar ze vandaan komt, vertelt ze. “Ik kan ontvoerd zijn, of gestolen. Misschien hebben ze tegen mijn echte moeder gezegd dat ik doodgeboren ben. Ik weet het niet.”

Tussen Deborah en haar adoptieouders komt het niet meer goed. “Ze hebben me zo op het verkeerde been gezet, vijftien jaar lang. Het zou niet in me opkomen om zoiets te doen. Het is een hele nare ontwikkeling geweest binnen ons gezin, we zijn helemaal uit elkaar gevallen.”

Met Radjiv is ze nog steeds hecht, zegt Deborah. “Ik ben heel blij met hem en ondanks alles zien we elkaar wel als broer en zus. Zulke leuke ouders hadden we niet, maar we hadden elkaar. Verder heeft het me vooral getriggerd om op zoek te gaan naar mijn echte ouders. En om een jarenlange strijd aan te gaan om mijn geboorteakte en identiteitsbewijzen te laten wijzigen.”

Nu staan daar nog een geboortedatum en naam op die niet de hare zijn. “Op papier heet ik Mary (de naam van het in Sri Lanka achtergebleven tweelingzusje, red). Dat ben ik niet. Waarom zou ik elke keer dat ik me legitimeer dit hele verhaal moeten vertellen? Of het juist moeten verzwijgen? Ik wil eerlijk zijn. Dit ben ik niet, het zijn niet mijn gegevens.”

Deborah wil haar persoonsgegevens graag officieel aanpassen, maar dat blijkt zo makkelijk nog niet. Ze belandt in een wirwar van geboorteaktes, regels en mensen die die regels uitvoeren. Uiteindelijk moet er een rechtszaak aan te pas komen voordat er iets kan worden veranderd. Eerder deze zomer stelde de rechtbank haar na jaren in het gelijk.

Toch is van euforie amper sprake. Vooralsnog vertoont het alle kenmerken van een pyrrusoverwinning. De strijd die ze voerde, concludeert de Limburgse, vrat naast tijd (“2,5 jaar”), energie (“ik had liever andere dingen gedaan) en geld (“de kosten zijn niet gering”).

“Er is zeven- of achtendertig jaar geleden goed aan mij verdiend. Iedereen kwam een slaatje uit mij slaan. Nu heb ik misschien gelijk gekregen, maar er is wéér goed geld aan mij verdiend. Ik vind het teleurstellend dat ik niets vergoed krijg. Is het redelijk om mij hier kosten voor te laten maken? Ik mag straks mijn gegevens veranderen, maar ook daar moet ik zelf voor betalen.”

“Ik kreeg niet het idee dat mij iets is overkomen, eerder dat ik iets gedaan had. Iedere keer weer in je eentje naar de rechtbank, met één advocaat tegenover drie rechters. Al dat wantrouwen. Ik voelde me een misdadiger, terwijl ik hier degene ben die illegaal is geadopteerd. Ik vond het koud en kil. Tussenbeschikkingen kreeg ik per mail, en er werd nauwelijks toegelicht wat een uitspraak inhield. Dat mocht ik zelf uitzoeken.”

Uiteindelijk, concludeert ze, wil een geadopteerde zich gewoon gehoord en begrepen voelen. Dan, droogjes: “En niet overal voor opdraaien dus.”

Kort na het interview bundelen acht gedupeerden de krachten voor de eerste collectieve rechtszaak over adoptiefraude. Zij dagen de Nederlandse Staat voor de rechter en eisen een schadevergoeding. De Staat moest toezicht houden op alle adopties, maar heeft heimelijk gefaald, vindt advocaat Mark de Hek. “Het was evident dat de adoptieorganisatie en de adoptiedossiers niet deugden en daarom hadden ze nooit op deze manier geadopteerd mogen worden. De overheid heeft weggekeken en daarmee is de Staat aansprakelijk voor de gevolgen. Met deze zaak willen we bereiken dat er erkenning komt van dit leed en dat de overheid de schade vergoedt.”

Eén van de acht gedupeerden is Deborah Hageman.

Kijk hier de vierde uitzending van Zembla over het adoptiebedrog terug, met onder andere Deborah: 

Sinds de jaren zeventig zijn er ruim veertigduizend kinderen vanuit het buitenland naar Nederland geadopteerd. Hierbij werd op grote schaal gefraudeerd en gerommeld met papierwerk. Zembla volgt dit dossier op de voet en wijdde er diverse onderzoeken aan. Lees hier alles wat je moet weten over adoptiefraude.