3M stopt met het produceren van PFAS

Het Amerikaanse chemiebedrijf 3M stopt in 2025 wereldwijd met het maken van PFAS. De stof zal ook niet langer gebruikt worden in producten van 3M. Het is een historische beslissing, schrijft het Amerikaanse persbureau Bloomberg, want 3M ontwikkelde de afgelopen 70 jaar honderden producten op basis van PFAS.

PFAS is de afkorting van poly- en perfluoralkylstoffen. PFAS-chemicaliën zijn stoffen die gemaakt zijn uit koolstof en fluor. De binding van koolstof en fluor is zeer sterk en daarom heb je te maken met een stof die nooit uit elkaar valt, die een glad oppervlak geeft en die tegen hoge temperaturen kan.  PFAS-chemicaliën worden daarom voor tal van toepassingen gebruikt van de antiaanbaklaag in koekenpannen tot waterproof mascara. Ze worden op over de hele wereld in chemiefabrieken gemaakt, in Nederland bij Chemours in Dordrecht.

Het grote nadeel is dat PFAS-chemicaliën niet afbreken in het milieu. Daarom wordt het ook wel de ‘forever chemical’ genoemd. Ook is er steeds meer bekend over de schadelijke effecten op de gezondheid van mensen. Net als in het milieu, breken PFAS in het menselijk lichaam nauwelijks af. Lange tijd was onduidelijk wat dat nou precies betekende voor de volksgezondheid, omdat er langdurige toxicologische experimenten voor nodig zijn om dat vast te kunnen stellen. 

Maar in 2020 concludeert de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) dat vier chemische stoffen die tot de PFAS-groep behoren er bij kinderen toe leiden dat vaccins minder goed werken. Emeritus hoogleraar chemie en toxicologie Jacob de Boer zei daarover tegen Zembla: “Je kunt eerder ziek worden en je afweermechanisme is veel minder sterk.” Dat kan volgens hem al gebeuren bij hele kleine hoeveelheden. Sinds de onderzoeken zijn de Europese normen veel strenger geworden.

Het besluit van 3M op te stoppen met de productie van PFAS wordt volgens Bloomberg genomen onder druk van schadeclaims, rechtszaken en steeds strenger wordende regels. Ook in Europa wordt er gesproken over een mogelijk verbod op het gebruik van PFAS. Nederland is daar een voorstander van.

In de Antwerpse haven staat ook een fabriek van 3M. Door de PFAS-lozingen van deze fabriek is de omgeving, tot aan de Nederlandse Westerschelde toe, ernstig vervuild. Zo vervuild dat het RIVM afraadt om nog vis te eten uit dit water.

Het schandaal over de PFAS-lozingen van 3M leidde tot een parlementair onderzoek in België en het stilleggen van de fabriek. Maar Zembla ontdekte afgelopen jaar dat 3M niet de enige fabriek is die PFAS loost in de Westerschelde. De Vlaamse afvalverwerker Indaver maakt zich daar ook schuldig aan. Indaver is de grootste afvalverwerker van PFAS in Europa. Zowel het afval van 3M in Antwerpen, maar ook het PFAS-afval van chemiefabriek Chemours bij Dordrecht wordt er verwerkt.

De Zembla-uitzending 'Het PFAS-schandaal' zorgde ervoor dat de Nederlandse Chemours het PFAS-afval niet meer naar Indaver mag brengen. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) grijpt “uit voorzorg” in omdat ze denkt dat Indaver door de PFAS-uitstoot naar de lucht en de lozingen in het water “risico’s voor mens en milieu” veroorzaakt.

In de Zembla-uitzending is te zien dat het stoppen met de productie van PFAS door 3M voor omwonenenden van de fabriek in Antwerpen te laat komt. Wendy d'Hollander woont met haar gezin op steenworp afstand van de 3M fabriek. De PFAS-waarden in haar bloed, en in dat van haar kinderen zijn torenhoog. 

Bekijk de uitzending 'Het PFAS-schandaal'