Deze vlinder houdt van de winter: de Zwartvlekwinteruil

Op het moment dat er nauwelijks meer dagvlinders te zien zijn, duiken de nachtvlinders op die juist in de winter actief zijn. Eén daarvan is de zwartvlekwinteruil, een bruin vlindertje met een zwarte vlek op z’n vleugels, doorsneden door witte adertjes. Deze vlinder wordt pas actief in november, na de eerste vorst. Als pop zit de zwartvlekwinteruil in de strooisellaag. “Extra reden om bladeren gewoon te laten liggen en ze niet weg te blazen”, zegt Kars Veling van de Vlinderstichting. Het vrouwtje leeft een paar maanden en paart in deze tijd met een mannetje, dat doorgaans korter leeft. In het vroege voorjaar, als de knoppen in bomen en struiken ontbotten, legt ze haar eitjes.

Kars weet de nachtvlinders te lokken door het op de boom smeren van een speciale stroop. Die stroop maakt hij zelf, op basis van appelstroop, heel veel suiker en de drab van trappistenbier. Als je dat mengsel op bomen smeert lok je er insecten naar toe, en als je in het donker gaat zoeken (wel met een bescheiden zaklamp uiteraard) vind je met een beetje mazzel dus ook de zwartvlekwinteruil. De soort houdt weliswaar van de winter, maar het moet ook weer niet te koud zijn. “Bij een graad of zes boven nul vind je ze wel”, volgens Kars Veling. Hieronder het filmpje dat Annette van Berkel van de Vlinderstichting maakte.

Waarom kiest een vlinder ervoor in de winter actief te zijn? Dat is eigenlijk evolutie: het zijn weliswaar niet de meest optimale omstandigheden voor een vlinder, maar voor z’n vijanden is het ook een matige tijd. Vleermuizen, die gek zijn op nachtvlinders, zijn nu weggekropen en eten niet. Dus heeft de zwartvlekwinteruil meer kans om te overleven. Het lijkt een bewuste strategie dus. “Het blijkt te werken, want de vlinder doet het uitstekend”, zegt Kars Veling. “Zo’n 30, 40 jaar geleden zat de zwartvlekwinteruil alleen in Limburg, nu zit ie in heel Nederlands, zelfs op de Waddeneilanden. Waarschijnlijk is hij naar het noorden opgerukt onder invloed van klimaatverandering, maar zeker weten doen we dat niet”, aldus Kars.