Zomerportret: fotograaf en filmmaker Jan van IJken

Jan van IJken is fotograaf, filmmaker en eigenwijs, want het liefst doet hij alles in z'n eentje. Maar zijn projecten vallen wel op. Veertien jaar geleden, in 2005, kreeg hij met zijn fotoboek 'Dierbaar' al veel publiciteit, maar na zijn korte filmpje 'Becoming' , over de groei van een embryo, is het hek van de dam. Hij is gefascineerd door de natuur en de processen daarin, vooral op microniveau. Geen wonder dat de projecten waar hij nu aan werkt gaan over plankton en over de verwantschap tussen mens en dier.

Maar ook de relatie tussen mens en dier en de tegenstrijdige manier waarop wij met dieren omgaan resulteerde in bijzondere producties: het boek 'Dierbaar' en de film 'Facing animals' bijvoorbeeld. Gemaakt vanuit verwondering en verbazing, zonder partij te kiezen of er een pamflet van te willen maken. Maar bovenal is Jan kunstenaar: zijn foto's en films zijn veelal in zwart wit en prachtig om naar te kijken.

Tot in de kleinste details zien we de 'making of' van een alpenwatersalamander in het transparante ei, van de eerste celdeling tot het uitkomen. Een enkele cel wordt getransformeerd tot een compleet, complex levend organisme met een kloppend hart en circulerend bloed. In de film zijn we getuige van een proces wat normaal onzichtbaar blijft: het prille begin van het leven van een dier. De film heeft is meer dan 20 internationale filmfestivals vertoond en heeft prijzen gewonnen op het Innsbruck Nature Film Festival en Science Films Abu Dhabi.

Ook maakte Jan een korte film over het natuurgebied Waterland, vlak onder Amsterdam. In de video vertelt fietser André Stuyfersant over zijn passie voor dit typisch Hollandse gebied.

Deze korte versie van de film ‘The art of flying’ gaat over een prachtige spreeuwenzwerm. Tijdens de zachte winter van 2014/2015 bleven veel spreeuwen in Nederland. Hierdoor kreeg Jan van IJken de kans om deze gigantische zwerm vast te leggen. Deze film is getoond op meer dan 50 internationale filmfestivals en won de prijs ‘Best Art Film at Pärnu International Documentary Film Festival, Estonia in 2016’.

Nog zo'n mooi filmpje op microniveau van Jan van IJken is deze video van een ribkwal. Dit dier is maar een paar millimeter groot. Je kunt de trilhaartjes heel goed zien en de prachtige kleuren die de kwal heeft.