Nieuw licht op zingende mannetjesmezen

Alles wat we altijd dachten te weten over de zang van de koolmees is nu met één onderzoek onderuit gehaald: mannetjesmezen blijken met hun ochtendlied in het voorjaar niet de vrouwtjes te lokken, maar juist concurrende andere mannetjes. Sterker nog, de vrouwtjes blijven juist weg uit het territorium van een fanatiek zingend mannetje. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van een team van het NIOO, het Nederlands Instituut voor Ecologie. Uit eerder onderzoek van het NIOO bleek dat koolmezen regelmatig vreemd gaan, dus leek het logisch dat de mannetjes met hun gezang de vrouwtjes lokken.

Voor het onderzoek hebben de NIOO-wetenschappers veertig mannetjeskoolmezen en veertig vrouwtjes een zendertje om gedaan. Die zenders gaven elke vijf seconden een signaal af, wat bij elkaar 35 miljoen ‘logs’ opleverde. Op deze manier konden de onderzoekers het ruimtelijk gedrag van de koolmezen vastleggen en een soort 3D-beeld ervan maken. Het zingen van de mannetjes is door een netwerk van audiorecorders opgenomen, tussen 5 en 8 uur ’s ochtends. Uit al deze informatie zijn ruim dertigduizend bewegingen naar andere territoria gedetecteerd en bestudeerd.

Maar het koolmeesmannetje met het grootste repertoire, die het vroegst met zingen begon en die dat het langst volhield, trok juist minder vrouwtjes aan. Mannelijke koolmezen gingen opvallend genoeg wel een kijkje nemen in het territorium van hun zingende concurrent. Waarom ze dat doen, dat is voorlopig nog gissen. Misschien dringt een mannetje het territorium van een concurrent binnen om te kijken waarom hij beter is dan hijzelf, waarom die ander meer geschikt zou zijn om voor nageslacht te zorgen. Hoe dan ook, het onderzoek werpt een volstrekt nieuw nieuw licht op het toch al complexe sociale netwerk van zangvogels.