Zandbijen met waaiertjes

Half maart is de perfecte tijd om zombiebijen te vinden: zandbijtjes met een waaiervormig parasiet in hun lijf.

Die waaiertjes - officieel waaiervleugeligen (Strepsiptera) - zijn mysterieuze en bizarre beestjes. Ze leven altijd als parasiet in een ander insect, zoals een bij of een wesp. Vrouwtjeswaaiers verlaten die gastheer nooit en blijven er altijd uitzien als een larve. Mannetjeswaaiers zijn wel vrijvliegend aan te treffen. Dan zie je goed waarom ze waaiertjes heten: de vleugeltjes zijn perfecte Spaanse waaiertjes.

Die mannetjes leven maar een paar uur, en moeten in die korte periode een vrouwtje vinden om mee te paren. Die vinden ze door met hun voelsprieten te ruiken. Die vrouwtjes zitten bijvoorbeeld in een zandbij, waarvan een kolonie leeft bij het Driessenven in Nationaal Park de Maasduinen. Deze vrouwtjes hebben een truc gevonden. Ze scheidt een stofje uit dat de zandbij beïnvloed. Dit stofje legt het zenuwstelsel van de bij lam. Op die manier wordt het een 'zombiebij' en is het waaiervrouwtje makkelijker te vinden door het mannetje. 

In Nederland komen wel 75 soorten zandbijen (Andrena) voor. Ze maken hun nest allemaal in de grond. De vrouwtjes hebben doorgaans opvallend harige achterpoten om stuifmeel te verzamelen.