Plastic bedreigt niet alleen het leven in de oceanen, het draagt ook in toenemende mate bij aan klimaatverandering, waarschuwt het Wereld Natuur Fonds (WWF) in een rapport. Als niet wordt ingegrepen, zal de hoeveelheid plastic die de oceanen vervuilt volgens de natuurorganisatie bijna verdrievoudigen, van ruim 11 miljoen ton per jaar nu tot 29 miljoen ton per jaar in 2040. "De plasticcrisis neemt ongekende vormen aan en de huidige aanpak van het probleem faalt", concludeert het WWF.
Dat plastic dat in de wereldzeeën terechtkomt ook invloed kan hebben op klimaatverandering, is onderbelicht. Onderzoek hiernaar is nog maar pas begonnen, maar stemt volgens het WWF niet hoopvol. De organisatie ziet in wetenschappelijke studies steeds meer bewijzen dat plasticvervuiling de opname van CO2 in de oceanen in de weg zit.
Microplastic in zoöplankton
Zo blijken minuscule plasticdeeltjes, zogenoemde microplastics, ook te worden opgenomen door zoöplankton, waar de oceanen vol mee zitten. Het leidt ertoe dat het plankton minder snel groeit en dat de uitwerpselen van de kleine organismen minder snel naar de oceaanbodem zakken. Dat is problematisch, want juist in die uitwerpselen wordt heel veel koolstof vastgelegd. In totaal nemen de oceanen zo'n 25 procent van de uitgestoten broeikasgassen op.
Het tweede probleem is de groeiende productie van plastic zelf. Die zal tot 2040 verdubbelen als actie uitblijft, becijferen de onderzoekers van bureau Dalberg Global Development Advisors die het rapport opstelden. Daarmee zou de plasticindustrie al zo'n 20 procent van alle broeikasgassen uitstoten die de mensheid zich tegen die tijd nog kan veroorloven.
Gecombineerd met mismanagement van plasticafval nemen ook de maatschappelijke kosten toe. Die bedragen wereldwijd volgens het WWF nu mogelijk al rond de 4 biljoen euro en zouden ook kunnen verdubbelen. De kosten van alle schadelijke neveneffecten van plastic zijn volgens de onderzoekers tien keer zo hoog als de productiekosten. Hieronder rekenen ze onder meer schade aan ecosystemen, gezondheidsschade en opruimkosten.
Verminderen van plasticgebruik
Volgens het WWF is een wereldwijd verdrag nodig. Daarin moeten afspraken worden gemaakt "over het verminderen van plasticgebruik en de eisen die gesteld worden aan plasticproducten", aldus de organisatie. Die roept overheden op om in februari volgend jaar te beginnen met onderhandelingen over zo'n bindend plasticverdrag. Dan komen vertegenwoordigers van het VN-Milieuprogramma bijeen.
Ook in Nederland is volgens de organisatie nog winst te behalen. "Zo kunnen er meer eisen gesteld worden aan grondstoffen voor plastic." Het WWF denkt bijvoorbeeld aan het verplichten van meer hergebruik van materiaal, of een hogere belasting op plastic en het verder uitbannen van wegwerpplastic.