Wonderlijke plantenwortels

Ze kunnen dun en lang zijn, maar ook kort en dik. Plantenwortels zijn er in allerlei vormen en lengtes. Waarom die variatie bestaat was lang een groot mysterie. Nieuw onderzoek verklaart wat de achtergrond is van deze verschillen. Daaruit blijkt onder meer dat hoge bomen niet per se ook diepe wortels hebben. In Vroege Vogels een gesprek met Liesje Mommer, hoogleraar plantenecologie en natuurbeheer aan de Universiteit Wageningen.

Een internationaal team van wetenschappers heeft in kaart gebracht welke strategieën plantenwortels hanteren. Het draait om de vraag hoe die wortels aan hun voedingsstoffen kunnen komen. Allereerst kan de plant dat zelf proberen te bolwerken, een soort ‘doe-het-zelf’ strategie. Zoals een pinksterbloem dat doet. Maar de meeste planten (zoals bijvoorbeeld een uienplant) werken juist samen met bodemschimmels om aan de benodigde nutriënten te komen. De suikers gaan van de plant naar de schimmels in ruil voor andere stoffen. En voor die samenwerking is ook een fysieke plek nodig. Een soort marktplaats die plaatsvindt in de wortel. Volgens de onderzoekers is dat goed te zien. Hoe dikker de wortel, hoe meer ruilhandel.

Deze ondergrondse wortelstrategie verschilt van de strategie, die planten boven de grond gebruiken. Daar geldt het principe van ‘hardlopers zijn doodlopers’. Ofwel bomen die snel groeien, zoals de populier, leven korter dan bomen, die langzamer groeien, zoals een eik. Snelle groeiers investeren minder in bijvoorbeeld de dikte van de bladeren, gifstoffen of stekels en zijn kwetsbaarder dan langzame groeiers.

Volgens Mommers hebben hoge bomen en planten niet automatisch ook lange of diepe wortels. Het is allemaal veel complexer. Kleine planten kunnen een gigantisch wortelstelsel hebben en andersom. Verder is het vooral van belang om te investeren in wortels in de toplaag van de bodem. Daar is het meeste voedsel te vinden. Dus de grootste dichtheid van wortels is ook daar te vinden.

Mommer wil met haar werk niet alleen de mysteries van de bodem blootleggen. Ze probeert op deze manier ook de ondergrondse biodiversiteit beter te begrijpen. In juni heeft ze het Wageningen Biodiversity Initiative opgericht. Het doel van deze club is om de maatschappij meer natuurinclusief te maken en de biodiversiteitscrisis te stoppen. Voor Mommer was het grote VN-rapport over biodiversiteit (het IPBES rapport) uit 2019 een wake-up call. In dat wetenschappelijke stuk staat dat een miljoen soorten wereldwijd op het randje van uitsterven staan.

De komende week zijn de bodemdierendagen. Iedereen kan meedoen, op zoek naar alle leven onder onze voeten. Kijk hier voor meer informatie.