Wieringen was vroeger een eiland. Pas vanaf 1924 maakt het onderdeel uit van het vasteland. Toch is het eilandkarakter nog heel sterk aanwezig in het landschap. Het oude eiland ligt hoger dan de omgeving en het is gevarieerder met de glooiingen, het wad en de afwisseling in het landschap.
Jong eiland
Wieringen werd relatief laat een eiland. Tot in de Vroege Middeleeuwen was het eiland verbonden met het vasteland van Noord-Holland. Wieringen lag als een keileembult in een groot veengebied, dat in de Middeleeuwen verloren is gegaan door veenwinning en erosie door de zee. Later zijn delen van de opgeslibde zeebodem weer door de mens op de zee heroverd. Dit zijn de lage polders die nu om het eiland heen liggen.
Zuiderzee-eiland
In tegenstelling tot de Waddeneilanden heeft het Zuiderzee-eiland Wieringen geen strandwallen, strand of duin. Het lijkt meer op andere voormalige Zuiderzee-eilanden, zoals Urk en Marken. Wieringen bestaat uit een oude kern van zand- en keileemheuvels, met lage gebieden tussen en naast de heuvels.
Rotgans
Vooral de vele rotganzen op het voormalig eiland vallen op. Duizenden rotganzen verblijven in de polders in en rondom Wieringen. De rotgans is een oude bekende op het eiland . "Rotgans" is een veel voorkomende achternaam op Wieringen. Tevens staat de gans op het gemeentewapen en de gemeentevlag afgebeeld.