Welk boek wint de Jan Wolkers Prijs 2021

Nog vijf boeken zijn in de race voor de enige Nederlandse natuurboekenprijs. Zondag 24 oktober weten we het. Tijdens een speciale uitzending van Vroege Vogels op NPO Radio 1 vanuit de Hortus Botanicus in Leiden wordt de winnaar bekend gemaakt. Er zijn meer dan 130 boeken ingezonden, die zijn verschenen tussen 1 juni 2020 en 1 juni 2021: veldgidsen, kinderboeken, poëziebundels, naslagwerken en romans.

Een boek over larven, wormen, miljoenpoten, amoeben, schimmels, maar ook de mol. Tuinboekenschrijver Romke van de Kaa schrijft over de verborgen wereld in de bodem. ‘Met de geur van verse aarde in je neus begin je te beseffen dat er onder je voeten misschien nog wel meer tuin is dan daarboven’.

‘Romke van de Kaa vertelt op een aanstekelijke manier over de fascinerende wereld in de bodem. Hij gaat de grond in met zijn pen. Je zou kunnen denken, ‘een beetje saai thema’. Maar dit boek is allesbehalve saai. Het is heel speels geschreven, luchtig, toegankelijk en met veel humor. Hij is heel erg van de school ‘laat alles maar lekker zijn gang gaan in de tuin’, dan alles aan te harken en het gebruiken van giftige middelen.’ 

Hans Mulder is de conservator van de Artis Bibliotheek in Amsterdam. Tijdens de verbouwing van die bibliotheek is hij bijna uit nood gaan schrijven. ‘De ontdekking van de natuur’ is een boek dat vol staat met fascinerende verhalen uit honderden jaren natuurhistorie. Over vogels zonder poten, bijzondere insecten en draken, die ooit nog gewoon tot het dierenrijk werden gerekend. En over Antonie van Leeuwenhoek, die met behulp van de door hemzelf gemaakte microscoop bacteriën in zijn eigen tandplak ontdekte.

‘Hans Mulder schrijft hartstikke goed, heel luchtig en toegankelijk. Het is heel verhalend en dat is heel prettig. En het is rijk geïllustreerd en een fantastisch bladerboek, maar ook een heerlijk leesboek. Het is loodzwaar, maar je verveelt je er geen seconde mee. Ik verzeker je, als je dit boek doorbladert, je houdt niet meer op.’

Jaap Robben en Paul Faassen hebben een boek gemaakt over het leven van een bromvlieg. Elk hoofdstuk beschrijft een dag uit het leven van de hoofdpersoon: een immer enthousiaste vlieg, die vriendschap sluit met een pedante buizerd en volop geniet. Hoe kort dat leven ook is.

‘Een ontroerend boekje van 64 pagina’s waarin het levensverhaal van een vlieg in 23 dagen wordt verteld. Van wieg tot graf. Het is een klein, fraai uitgegeven boekje. Het is heel meeslepend. Je hebt het binnen een halfuur uit. Het is op een prettige manier een beetje gek en bezeten. Het is ook humoristisch, speels, ontzettend leuk om te lezen, en heel mooi uitgegeven.’

Een verslag van een fictieve ontdekkingsreis: de ontdekking van een nieuw continent, waar de natuur haar gang kon gaan zonder ingrijpen van de mens. Ontdekkingsreiziger Raoul Deleo vindt dit Terra Ultima na een jarenlange zoektocht. De verhalen zijn opgetekend door Noah J. Stern.

‘Het is humoristisch, het is intelligent, het is vol liefde gemaakt, het is hartstikke mooi. Raoul Deleo zou 10 jaar lang bezig zijn geweest met dit boek, en dat kan je zien ook. Er staan allerlei slimme verwijzingen in het boek, zoals een verwijzing naar de beroemde Amerikaanse schrijver en natuuronderzoeker John James Audubon. Maar ook naar iemand als Charles Darwin. Het boek zit vol met prachtige tekeningen van nieuw ontdekte dieren, zoals de blauwe waaierstaartkikker, Poseidon’s gorillrus en de zeepadkwal.’

Pauline de Bok beschrijft de belevenissen rond haar Noord-Duitse huis, dat omringd wordt door bossen, meren en landbouwgebieden. Over de natuur die wordt bedreigd, onder meer door klimaatverandering. De poel bij haar huis, die voor het eerst in 20 jaar droog staat is een teken aan de wand.

Een mooie beschouwing over de rol van de mens in de natuur. Pauline de Bok weet heel goed te beschrijven wat haar twijfels zijn. Ze is jager, maar ze heeft er ook haar bedenkingen bij. Die worstelingen schrijft ze mooi op. Ze schrijft heel mooi over de ambivalente houding van de mens ten opzichte van de natuur. Britten kunnen mooi schrijven over de natuur, dat weten we. Maar De Bok kan dat ook. Het is bijna on-Nederlands goed.

De Jan Wolkers Prijs is een initiatief van Vroege Vogels, het Wereld Natuur Fonds en de Volkskrant. De prijs wordt dit jaar voor de negende keer uitgereikt en bestaat uit een geldbedrag van 5.000 euro en een originele tekening van de winnaar, gemaakt door Siegfried Woldhek. De jury bestaat uit Karina Wolkers, Allard Stapel (Wereld Natuur Fonds), Jean-Pierre Geelen (de Volkskrant) en Daniel Gulpers (Vroege Vogels).

Eerdere winnaars van de prijs zijn: Valerie Trouet – Wat bomen ons vertellen (2020), Marente de Moor - Foon (2019), Menno Schilthuizen – Darwin in de stad (2018), Dik van der Meulen - De kinderen van de nacht (2017), Albert Beintema - De grutto (2016), Louis Schoonhoven e.a. - Niet zonder elkaar (2015), Remco Daalder - De gierzwaluw (2014) en Simon van der Geest – Spinder (2013).

In 2017 kreeg Koos van Zomeren de eerste Jan Wolkers Oeuvreprijs.