Wat maakt zuivel weidevogelvriendelijk?

Ze luisteren naar namen als 'Boeren van Amstel', 'Weerribben Zuivel' of 'De Fryske' en hebben één ding gemeen: het zijn allemaal lokale zuivelmerken die vriendelijk zeggen te zijn voor weidevogels. Hoe kan je als consument door de melkpakken de grutto nog zien?

De teloorgang van de weidevogels in ons land is voor een belangrijk deel te wijten aan de intensieve manier van beheren van de graslanden. In plaats van de kruiden- en insectenrijke graslanden van enkele decennia terug, worden melk en kaas nu geproduceerd op eindeloze tapijten van Engels raaigras. In de meeste jaren wordt dat wel vijf keer per jaar gemaaid. Zie daar als grutto of tureluur nog maar eens eieren uit te broeden of jongen groot te krijgen. 

Een groeiende groep boeren en agrarische natuurverenigingen neemt inmiddels, met financiële steun van de overheid, maatregelen om weidevogels te beschermen. Er zijn ook boeren die nog een stapje verder gaan. Die nemen extra maatregelen voor de natuur en zetten de melk en andere zuivel die hun koeien produceren af onder kleine, eigen labels. Nadat de eerste 'weidevogelvriendelijke zuivel' een jaar of tien terug op de markt kwam, begint die vorm van melk- en kaasproductie nu een grotere vlucht te nemen. Met één van de grootste cateraars van het land en ook een eigen zuivellijn van een grote supermarkt, heeft de weidevogelzuivel invloedrijke pleitbezorgers gekregen.

Om door de bomen het bos en door de melkpakken de grutto te blijven zien, heeft Vogelbescherming Nederland een eigen keurmerk in het leven geroepen. Wanneer op een pak melk, yoghurt of kaas het gruttootje van Vogelbescherming staat, weet een consument dat de betreffende boer tenminste 20% van zijn land voor weidevogels heeft ingericht. Daarnaast gelden nog diverse andere criteria.

"Maar eigenlijk zitten we natuurlijk helemaal niet te wachten op nóg een logo", zegt weidevogeldeskundige Piet Spoorenberg van Vogelbescherming. "Daarom zijn we bezig om de eisen voor weidevogelzuivel ook opgenomen te krijgen in bestaande keurmerken. Het keurmerk 'Beter Leven' van de Dierenbescherming houdt inmiddels al rekening met de biodiversiteit op het boerenland en ook Demeter zal in de nabije toekomst eisen voor weidevogelbeleid opnemen in hun keurmerk voor biodynamische zuivel." Het grootste keurmerk, 'Biologisch', dat in Nederland door SKAL wordt uitgegeven, is gebaseerd op Europese regels. Het lijkt lastig om die op heel korte termijn 'om' te krijgen voor het opnemen van eisen voor weidevogelbeheer.  

In de tussentijd kunnen consumenten die op zoek zijn naar weidevogelvriendelijke zuivel gebruikmaken van de Zuivelwijzer van Vogelbescherming. Spoorenberg is niet bang dat consumenten alleen maar 'met hun portemonnee kiezen', en per definitie voor de goedkoopste producten gaan. "Er is een duidelijke trend dat consumenten steeds vaker bewust kiezen voor lokale producten of andere producten 'met een verhaal'. En laten we wel wezen, als consumenten écht alleen maar met de portemonnee zouden kiezen, zou er ook geen duur water uit plastic flesjes worden verkocht, terwijl er net zo goed water uit de kraan komt. In plaats daarvan kunnen mensen dat extra geld beter uitgeven aan verantwoorde zuivel", vindt Spoorenberg.