Weblog: Dol op stof

Stof, vrijwel niemand is er dol op. We gaan het te lijf met poetsdoeken, zwabbers, stofzuigers. Dat iemand naar stof kon verlangen leek me dan ook hoogst onwaarschijnlijk – tot ik een paar maanden geleden geoloog Jan-Berend Stuut ontmoette. Stuut, werkzaam aan het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) op Texel, bleek een stofliefhebber in hart en nieren. Al jaren vaart hij de wereldzeeeen over om de invloed van woestijnstof te onderzoeken. Dat bevat allerlei nutrienten, zoals ijzer, waarvan het zeeleven kan profiteren. 

Stuut en zijn collega’s willen weten in hoeverre het stof fungeert als ‘mest’ voor het plankton in zee. Plankton neemt CO2 op uit de atmosfeer, en als een toename in stof voor een toename in plankton zorgt, zou dat in theorie kunnen leiden tot een afname van CO2 en dus voor een verkoelend effect. Je zou in dat geval zelfs de ocean opzettelijk kunnen ‘bemesten’ met stof in de strijd tegen het broeikaseffect.

Over de precieze invloed van stof op het oceaanwater en op het mariene leven is echter nog niet genoeg bekend, en daar willen de NIOZ-wetenschappers verandering in brengen. Of ik een maand mee wilde varen, de Atlantische Oceaan over, vroeg Stuut me tijdens onze ontmoeting. Van het Caribische eiland Antigua naar het Canarische eiland Tenerife, op jacht naar Saharastof.

En dus bevind ik me nu al ruim 3 weken aan boord van onderzoeksschip RRS James Cook, als verslaggever voor onder andere Vroege Vogels. Voor op het dek staan twee gigantische ‘stofzuigers’ die het woestijnstof uit de lucht opvangen, en tijdens de tocht hebben we meerdere sedimentvallen opgehaald die het afgelopen jaar stof en plankton in de diepzee hebben verzameld.

Naast de wetenschappers liften er ook allerlei andere passanten mee: koereigers bijvoorbeeld, die op het schip kwamen uitrusten tijdens hun oceaanoversteek. Ook landde er eens midden in de nacht een verdwaalde stormvogel, misleid door de felle lichten van de James Cook. Na een nachtje op de boot te hebben gebivakkeerd vloog hij bij het eerste ochtendgloren weer het luchtruim in.

Niet alle dieren hebben evenveel geluk: soms landt er een  iets te ambitieuze vliegende vis op het dek. De mooie blauwe kwalletjes (‘bezaantjes’, of in het Engels ‘blue button jellyfish’) die in het planktonnet werden opgevist, verdwenen genadeloos onder de microscoop. En de eendenmosselen die zich hadden gevestigd op het onderzoeksmateriaal werden door de koks vliegensvlug verwerkt tot voorgerecht…

Hoe het Stuut en zijn collega’s op hun stofjacht vergaat? Dat is binnenkort te horen bij Vroege Vogels Radio!

Tekst: Gemma Venhuizen -Verslaggever Vroege Vogels Radio
Foto’s: Jaap de Boer - NIOZ Oceaansystemen