Paleoklimatologie: wat we nu leren van aloude klimaatveranderingen

Dat het klimaat door ons toedoen veranderd is allang niet meer omstreden. Afgelopen week werd bekend dat de ijsmassa op West-Antarctica ongeacht onze beste inspanningen zal afsmelten en voor een grote stijging van de zeespiegel zal zorgen. Maar wie onze podcast ‘Zo klonk Nederland’ beluistert weet ook dat klimaatverandering van alle tijden is. Hoe zit dat precies? Wanneer is klimaatverandering een natuurlijk proces, en wanneer wordt het door de mens veroorzaakt? We spreken erover met paleo-klimatoloog Nina Papadomanolaki van de Universiteit van Muenster.  

Het klimaat is altijd aan verandering onderhevig geweest. Zo’n 400.000 jaar geleden was het hier zo warm dat er nijlpaarden ronddobberden in de rivieren, terwijl 100.000 jaar terug hier wolharige mammoeten en saiga-antilopen rondstruinden op een ijzige kale vlakte (te horen in onze podcast: Zo klonk Nederland). 

De klimaatschommelingen van lang geleden zijn voor een groot gedeelte toe te schrijven aan de Milanković-cycli. De aarde draait om de zon. Dat doet ze niet in een perfect ronde, maar in een elliptische baan. Over duizenden jaren verandert die ellips; soms is de baan rond de zon meer cirkelvormig dan anders, resulterend in klimaatverandering. Zo zijn er vier van deze cycli waarin de baan om de zon verschilt per tijd. Samen verklaren ze veel van de klimaatverandering in het verleden, maar naast de Milanković-cycli hebben ook vulkaanuitbarstingen en meteorietinslagen effect.

Ook deze Milanković-cycli gaan op dit moment door, maar kunnen de enorme opwarming van de aarde niet verklaren. Rond 1850 (toen de industriële revolutie goed op gang was gekomen), stijgt de temperatuur op aarde in rap tempo. Dit wijten klimaatwetenschappers aan het op grote schaal gebruiken van fossiele brandstoffen. Bij de verbranding hiervan komen namelijk broeikasgassen vrij, waardoor warmte minder goed uit onze atmosfeer kan ontsnappen. Dit resulteert in opwarming van het klimaat, waardoor ijskappen afsmelten en de zeespiegel stijgt. 

Lees meer over de smeltende ijsmassa van West-Antartica