Vogels verrast door een dun laagje ijs

Tijdens de koude wintermaanden vertrekken veel vogels naar het warmere zuiden. Toch zijn er ook genoeg vogels die kiezen om in Nederland te blijven of hier zelfs naartoe komen om te overwinteren. Maar ook hier kan de winter het leven van deze vogels soms behoorlijk uitdagend maken.

Johan Hoekstra, Bert Jonkhans en Daisy Ausma wisten beelden vast te leggen van meerkoeten, ganzen en een grote zaagbek die zich schaatsend over het Nederlandse ijs bewegen.

Niet alle vogels trekken weg in de winter. De vogels die hier blijven, hebben verschillende manieren om zich te beschermen tegen de kou.

Hun verenkleed werkt als een dikke jas waarin ze lucht vasthouden voor isolatie. Door hun veren op te zetten, vergroten ze de laag stilstaande lucht tussen hun veren, wat helpt om de lichaamswarmte vast te houden. Dit is een efficiënte manier om warm te blijven zonder onnodig energie te verspillen.

Veel watervogels hebben bovendien een olieachtige substantie op hun veren, afkomstig uit hun stuitklier. Tijdens het poetsen verspreiden ze deze olie over hun verenkleed, waardoor hun veren waterdicht blijven. Dit helpt niet alleen tegen de kou, maar voorkomt ook dat ze doorweekt raken en daardoor sneller warmte verliezen.

De meeste vogelpoten zijn niet bedekt met veren, wat ze kwetsbaar maakt voor kou. Toch blijven hun poten warm dankzij hun slimme bloedsomloopsysteem. De aderen die warm bloed naar de poten brengen, liggen dicht tegen de aderen die het afgekoelde bloed terug naar het lichaam voeren. Dit systeem zorgt ervoor dat er zo min mogelijk warmte verloren gaat.

Daarnaast hebben vogelpoten een extra aanpassing: ze bevatten geen spieren, maar alleen pezen, waardoor ze minder energie en bloedtoevoer nodig hebben. De tenen van vogels zijn bovendien bedekt met een laag vorstbestendige schubben van keratine, een taai, vezelig eiwit dat niet bevriest. In de winter liggen de terugkerende aderen diep in de poot om warmte vast te houden, terwijl ze in de zomer juist dichter bij de huid liggen om overtollige warmte af te voeren.

Bron: Vogelbescherming Nederland