Unieke hooilanden in de Bruuk

Ingeklemd tussen de stuwwallen bij Groesbeek ligt de Bruuk, een prachtig groen landschap met talloze bijzondere planten. Dit Natura 2000-gebied in het bekken van Groesbeek is een van de meest soortenrijke gebieden in Noordwest-Europa. Ook in dit natuurgebied speelde de voorlaatste IJstijd een belangrijke rol. Nadat het ijs verdwenen was, ontstonden in het bekken enkele beken: de Groesbeek ook wel de Ren genoemd, de Hulsbeek of Kleine Ren, en de Leigraaf. De bodem bestond uit opgestuwde rivierafzettingen. Later heeft de wind over een groot deel van het gebied een deken van löss gelegd. In de natte delen van het bekken is die verweerd tot lössleem. Door de unieke combinatie van de leemlaag en het rijke kwelwater groeien hier talloze plantensoorten, waaronder zeldzame orchideeën.

De Bruuk is een mooi bewaard voorbeeld van een hooimoeras of medenlandschap. Dat er in de Bruuk nog steeds hooimoeras voorkomt, is te danken aan de boeren van vroeger. Het moerasgebied was te vochtig om koeien op te laten grazen en werd dus alleen eens per jaar gemaaid door de boeren voor het hooi. Het jaarlijkse maaien zorgde voor de perfecte arme omstandigheden in de grond voor bijvoorbeeld orchideeën. Met de opkomst van intensievere landbouw en kunstmest verdwenen veel blauwgraslanden, maar De Bruuk werd al in 1940 het eerste graslandreservaat van Nederland.

Nog altijd wordt het land eens per jaar gemaaid zodat er bijzondere planten blijven groeien. Toch zijn er met de jaren wel soorten verdwenen. Dat kwam door stikstof en fosfaat dat bijvoorbeeld door regenwater in het gebied terecht kwam en de grond verrijkte. Provincie Gelderland heeft onlangs samen met Waterschap Rivierenland en Staatsbosbeheer de waterhuishouding in het gebied hersteld, zodat vooral het kwelwater uit de stuwwallen in het gebied naar boven komt. 

Het leem in de grond dat het water vasthoudt en het kwelwater uit de stuwwal zorgen samen voor de ideale omstandigheden voor bijzondere planten in het moerasgebied. Het hooimoeras in de Bruuk bestaat deels uit blauwgrasland en deels uit veldrusschraalland. Op het veldrusschraalland groeit natuurlijk veldrus. Er bloeien ook talloze orchideeën, namelijk de Gevlekte orchis en de Rietorchis.

In het blauwgrasland groeit onder meer blauwe zegge. Dat plantje geeft het landschap een blauwe kleur, waaraan het veld zijn naam dankt. Maar in het voorjaar kleurt het grasland paars door de Spaanse Ruiter. Deze plant met paarse bloemen is een zeldzame distelsoort die hier volop in bloei staat.

Vroege Vogels TV over de stuwwal van Groesbeek is vrijdag 20 augustus 2021 om 19:50 te zien op NPO 2!