Tweede Kamer debatteert over gekkekoeienziekte

De schrik zat er bij Kamerleden goed in toen zij hoorden dat de gekkekoeienziekte na bijna 12 jaar weer is aangetroffen in Nederland. Later bleek dat het risico meeviel: de variant die de dode koe bij zich droeg kwam door ouderdom en niet door besmet voer. In dat laatste scenario was er een groot risico voor de volksgezondheid. Dan waren er namelijk veel meer koeien besmet geraakt en was kans aanzienlijk groter dat mensen besmet vlees hadden gegeten.

De Tweede Kamer debatteert op dit moment over dierziektes, waar ministers Ernst Kuipers (Volksgezondheid) en Piet Adema (Landbouw) aan deelnemen. "Schrikken dit!" reageerde GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet op de vondst van de koe. D66-Kamerlid Tjeerd de Groot noemde het nieuws "zeer verontrustend" en ook voor VVD'er Thom van Campen was het "heel erg schrikken". Caroline van der Plas prees de controles in Nederland op de ziekte. Daardoor kon het besmette vlees niet als voedsel verkocht worden.

Op 1 februari 2023 werd op een boerderij in Zuid-Holland een dode koe aangetroffen die besmet was met de gekkekoeienziekte BSE, meldde het ministerie van Landbouw. Deze koe was besmet met de zogeheten 'atypische variant', die spontaan kan ontstaan door ouderdom van koeien. Deze variant werd in 2011 werd het laatst in Nederland aangetroffen.

De 'klassieke' variant ontstaat door voer besmet met dierlijke eiwitten. Dit leidt tot de ziekte BSE (boviene spongiforme encefalopathie), ook wel gekkekoeienziekte genoemd. Besmette koeien zonderen zich af van de kudde en vertonen na verloop van tijd agressief gedrag. Sinds 1997 zijn er 88 gevallen van de klassieke variant aangetroffen bij koeien in Nederland.

Die 'klassieke' variant van BSE vormt een groter risico voor de volksgezondheid. Mensen die vlees van een koe met BSE eten, kunnen daardoor de ziekte van Creutzfeldt-Jakob krijgen. Door die ziekte sterven hersencellen in hoog tempo af. Vooral mensen rond de dertig jaar oud worden getroffen door de ziekte. Eenmaal besmet is er weinig tegen te doen. Patiënten ervaren zware pijn door aantasting van het zenuwstelsel. Ook krijgen ze last van angsten en hallucinaties, waarna ze dement worden. Binnen een tot twee jaar is de ziekte vaak dodelijk.

In de jaren '90 was er sprake van een epidemie, waarschijnlijk het resultaat van diervoeder besmet met gevaarlijke dierlijke eiwitten. Vooral in Groot-Brittannië sloeg de ziekte om zich heen. Daar stierven 170 mensen aan de gevolgen van Creutzfeldt-Jakob. Bijna 200.000 koeien werden afgemaakt en het land mocht jarenlang geen rundvlees exporteren. In 2006 was de epidemie op zijn retour en in de jaren daarna werden slechts enkele 'ouderdomsvarianten' aangetroffen, waarvan de laatste in 2011.

Bron: ANP