Troebel water moeten we koesteren, anders komt kust in gevaar

Om de belangrijke droogvallende zandplaten en daarmee ook de schorren en kwelders voor onze kusten voor de toekomst te behouden, hebben we meer troebel water nodig. Dat is één van de opvallende conclusies uit een nieuw onderzoek uitgevoerd door een Nederlands-Chinees team van onderzoekers en vandaag gepubliceerd in Nature Geoscience.

“Die droogvallende, buitendijkse kustgebieden zijn essentieel voor de natuur én voor de kustverdediging. Maar door de manier waarop we nu bouwen in de Delta en het achterland, komt de kustverdediging daar op de lange termijn in gevaar”, waarschuwt NIOZ onderzoeker Tim Grandjean.

Grandjean koppelde decennia aan satellietmetingen van droogvallende platen aan data over water troebelheid, en stelde voor het eerst een ondergrens vast voor benodigde troebelheid in delta's wereldwijd. Zijn onderzoek onthulde een duidelijke relatie: kustzandplaten groeien alleen bij voldoende troebel water vanwege de aanwezigheid van zand en slibdeeltjes die kustgroei bevorderen.

Wereldwijd daalt de troebelheid van kustwateren al decennia, wat het risico op verdwijnen van zandplaten vergroot. Zeespiegelstijging vereist een hogere troebelheid voor het behoud van deze platen. De afname in troebelheid bedreigt cruciale biodiversiteits- en kustveiligheidsgebieden, aangezien zandplaten golven dempen en essentiële foerageerplekken zijn voor vogels.

Grandjeans vaststelling van de benodigde troebelheid voor zandplaatbehoud biedt wereldwijd een basis voor het heroverwegen van menselijke ingrepen in delta's. We moeten zorgvuldiger nadenken over kustontwikkeling, gezien de negatieve effecten van dammen en indijking op sedimenttoevoer, wat resulteert in verminderde kustbescherming en biodiversiteitsverlies. Dit fenomeen is ook in ons land zichtbaar, bijvoorbeeld door de Oosterscheldekering die zandafname veroorzaakt door verminderde sedimenttoevoer. In de Westerschelde verandert baggeren belangrijke kustgebieden, bedreigend voor hun voortbestaan.

Grandjean waarschuwt dat het verdwijnen van intergetijdengebieden buiten de dijken van Zeeland op lange termijn onhoudbaar is. Dit bedreigt niet alleen de natuur, maar ook de kustveiligheid. Hij pleit voor betere bescherming van deze gebieden en suggereert zelfs het overwegen van het afbreken van de Oosterscheldekering om het water troebeler te maken. Een zorgvuldige balans tussen natuurbehoud en kustbescherming is cruciaal, waarbij beide doelen elkaar moeten versterken.

Tim Grandjean promoveerde onlangs aan de Universiteit Utrecht en heeft nieuwe inzichten verzameld over de dynamiek van droogvallende bodems, dankzij goedkope sensoren ontwikkeld door het NIOZ. Deze sensoren meten de hoogte van zandplaten langs de Wester- en Oosterschelde tot op de millimeter nauwkeurig, meerdere keren per dag.

Uit zijn metingen blijkt dat zandplaten binnen één dag gemakkelijk één of twee centimeter in hoogte kunnen variëren, wat een aanzienlijke impact heeft op het bodemleven. Grandjean suggereert dat maatregelen zoals strekdammen langs de Westerschelde niet alleen de kust kunnen beschermen, maar ook het bodemleven ten goede komen door het verminderen van dynamiek. Deze maatregelen kunnen ook gunstig zijn voor de stabiliteit van buitendijkse kustgebieden op lange termijn, in lijn met zeespiegelstijging.

Bron: NIOZ