Is stikstof (ver)zuurstof?

Met zijn onderzoek naar verzuring en vermesting in het Ginkelse bos deed onderzoeker Arnold van den Burg van Stichting Biosphere het nodige stof opwaaien. In zijn onderzoeksgebied vond hij maar liefst 30% uitgedroogde (en dus niet uitgekomen) eitjes, met meetbaar minder kalk in de schaal dan normaal. In de nesten waar wél eitjes uitkwamen, zag hij in een derde van de nesten één of meer vogels met gebroken botten. Van den Burg weet dat aan de verzuring, die weer het gevolg zou zijn van stikstofuitstoot, voornamelijk door de landbouw. Maar hoe zeker is dat verband?

Onder andere landbouwlobbyisten wezen op een andere mogelijkheid: kan het probleem van het kalkgebrek bij de mezen niet komen doordat terreinbeheerders zelf veel te veel hout uit het bos verwijderen, zonder de daarmee afgevoerde mineralen als calcium en magnesium weer aan te vullen? Volgens professor Wim de Vries, dé autoriteit op het gebied van stikstofkringlopen (en -modellen) in ons land, is afvoer van hout inderdaad een verliespost voor calcium en andere voedingsstoffen. "Op het hoogtepunt van de verzuring was de bijdrage van die houtoogst aan het verdwijnen van calcium uit bossen ongeveer 10%, tegenover 90% voor de "zure depositie" uit industrie, landbouw en verkeer. Sindsdien is de uitstoot uit de industrie drastisch verminderd", weet De Vries. "Maar ook de afvoer van hout is verminderd. De bijdrage van houtoogst aan het potentiële probleem is dus nog steeds veel kleiner dan die van zure depositie. Die depositie komt nu voor 60% uit de landbouw en voor 40% uit andere bronnen, zoals het verkeer", aldus De Vries. 

Het probleem dat Van den Burg signaleert blijkt overigens niet alleen te spelen in het Ginkelse bos. Ook in andere stukken bos op de Veluwe die notoir arm zijn aan voedingsstoffen zien nestkastenonderzoekers grote hoeveelheden eitjes die niet uitkomen omdat ze verdrogen in een dunne schaal (nog niet gepubliceerde data van het NIOO-KNAW). Gezien het relatief grote aandeel van de landbouw in de uitstoot van stikstof suggereert De Vries dat de landbouw allereerst zou moeten proberen mest veel efficiënter in te zetten: alleen bemesten waar het moet.