Schuwe patrijzen laten zich eindelijk zien

Het gebied Waterwinbossen is eigenlijk een afwisseling van veel bos met ook wat heide en kleinschalige landbouwpercelen. Hier vlakbij ligt ook het gehucht Patrijzenhoek. Met de telling van vijf jaar geleden kwam hier de hoogste dichtheid aan patrijzen voor in Nederland. Rondom maart is een goede tijd om ze te zien, dan zijn ze namelijk heel territoriaal en vocaal.

De patrijs is bij uitstek een vogel die profiteert van het dekzand in het gebied en de kleinschalige landbouw. Patrijzen houden eigenlijk helemaal niet van vette klei, want dat kan aan de poten van de kuikens blijven plakken. Ook warmt zand sneller op, waardoor er eerder in het jaar al insecten te vinden zijn waar de patrijzenkuikens van afhankelijk zijn. Ze zitten dus graag op de open randen van het gebied, op de overgang van zand naar klei.

Het hoogtepunt qua patrijzen lag wel in de jaren ’50-’60. Er stonden veel verschillende soorten gewassen en het was allemaal wat kleinschaliger. Maar ook hier heeft schaalvergroting en intensivering plaatsgevonden, waardoor de patrijzenstand vanaf dat moment kelderde. Dertig jaar geleden trok ook de vos op in Zeeuws-Vlaanderen, wat de patrijzenstand nog verder decimeerde. 

Na de ruilverkaveling ontstonden eigenlijk grote lappen met mais en gras. Er staan ook meer gewasplanten op hetzelfde oppervlak, waardoor er geen ruimte meer overblijft voor ‘onkruid’. Ook hier rondom Patrijzenhoek zijn door de afname in biodiversiteit de aantallen patrijzen teruggelopen. Maar het is nog steeds een van de beste plekken om patrijzen te zien, al dan niet de beste.

Hoewel de aantallen altijd relatief goed zijn geweest, wordt er veel gedaan om de stand hoog te houden. Het gebied rondom de Waterwinbossen dat speciaal is aangewezen voor de patrijs als icoonsoort, is rond de 100 hectare. Hier wordt nu zo'n vier jaar agrarisch natuurbeheer uitgevoerd door de Agrarische Natuurvereniging. Het zijn dus echt de landbouwers die hier het werk doen.

Om te kijken wat een geschikte plek was voor agrarisch natuurbeheer, is gekeken naar stukken waar de patrijs er nog relatief goed voorstond en waar gewillige agrariërs waren. Doordat er vlakbij dit gebied een dijk met struweel en een weg met een brede, rommelige middenberm liep, kon de patrijs zich hier nog handhaven. Dankzij de maatregelen met het aanplanten van akkerranden, bloemblokken en vogelakkers krijgen de grote percelen toch een kleinschalig karakter. 

Kijk zondag 21 april 2024 om 19.25 uur naar de uitzending Waterwinbossen op NPO 2!