Schildpadbloedzuiger zuigt schildpadden- én mensenbloed

Vaak wordt gedacht dat in Nederland alleen de medicinale bloedzuiger op mensen parasiteert. Maar ook de schildpadbloedzuiger doet dat af en toe, merkte ecoloog Rick Middelbos. Hij vond een vastgebeten exemplaar op zijn enkel tijdens veldwerk in het Friese Lemmer. Er is echter geen reden tot paniek: “Ze leven in gebieden die niet aantrekkelijk zijn om in te zwemmen en ze zijn zeldzaam. Daarnaast is een beet pijnloos en zonder gevaar. En ze dragen geen ziektes bij zich.”

In Nederland leven zo’n dertig verschillende bloedzuigersoorten. Veruit de meeste zijn gespecialiseerd op bepaalde gastheren en moeten niets weten van mensen. Zo zijn er bloedzuigers die alleen leven van planten, slakken of vissen. De medicinale bloedzuiger (Hirudo medicinalis) staat bekend als de enige bloedzuiger in Nederland die mensenbloed lust, maar kennelijk doet ook de schildpadbloedzuiger (Placobdella costata) dat.

Het is op zich vreemd dat de schildpadbloedzuiger in Nederland niet bekend staat als een mensenparasiet. De soort komt hier van nature voor en het is al langer bekend dat schildpadbloedzuigers soms mensenbloed drinken. “In Oekraïne werden ze vroeger, net als de medicinale bloedzuiger, medicinaal toegepast door ze mensen te laten bijten”, weet Rick. Toch is de eerste melding van een op mensen parasiterende schildpadbloedzuiger in Nederland pas gedaan in 2016, al is hier nooit wetenschappelijk over gepubliceerd.

“We weten niet precies van welke dieren ze allemaal bloed drinken. In Zuid-Europa zitten ze veel op moerasschildpadden, vandaar de naam. Hier in Nederland hebben we die niet. Mogelijk parasiteren ze hier bevers, otters en amfibieën, maar we weten het niet precies. Waarschijnlijk pakken ze alleen in uitzonderlijke gevallen mensen”, vertelt Rick.

De onbekendheid van de schildpadbloedzuiger is waarschijnlijk te danken aan z’n levenswijze. “Het is een zeldzame soort die vrijwel alleen voorkomt in goed ontwikkelde moerassen. Mensen gaan daar niet zwemmen.” Voor onderzoek ploetert Rick met korte broek en sandalen door dit soort gebieden. Vandaar waarschijnlijk dat schildpadbloedzuigers hem soms weten te vinden. Rick koestert echter geen wrok: “Ik vind het enorm interessante dieren en ze zijn schitterend om te zien.”