Schadelijk stoffen Tata Steel overschrijden de gezondheidsnormen

Mensen die in de buurt van Tata Steel in IJmuiden wonen, worden blootgesteld aan veel meer schadelijke stoffen dan mensen die ergens anders wonen. De hoeveelheid lood is zelfs zo hoog dat het gevolgen kan hebben voor de gezondheid van omwonenden, dit overschrijdt de zogeheten gezondheidskundige grenswaarde. Dat geldt ook voor zogenoemde polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK).

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft eind vorig jaar op tientallen plekken in Wijk aan Zee, Beverwijk, Velsen, IJmuiden en Heemskerk neergedwarreld stof verzameld. Dat gebeurde zowel op straat als bij mensen in huis. De samenstelling van de stofdeeltjes werd geanalyseerd in een laboratorium. De monsters werden vergeleken met stof dat was verzameld in Amersfoort, De Rijp (bij Alkmaar) en De Zilk (bij Noordwijk). Die plaatsen liggen ver van Tata Steel.

In het stof in Wijk aan Zee werd ongeveer 900 keer zo veel vanadium, 160 keer zo veel mangaan en 150 keer zo veel ijzer gemeten als buiten de IJmond. "Dit geldt vooral voor de locaties die het dichtst bij het terrein van Tata Steel liggen", aldus het RIVM. Andere stoffen die veel zijn gemeten in de buurt van Tata Steel zijn chroom, magnesium, nikkel, arseen, cadmium, aluminium, calcium, strontium, barium, koper, kobalt en zink.

Binnen in de huizen waren de niveaus van de stoffen lager dan buiten op straat, maar ook hier was het hoger dan buiten de IJmond. Zo was de hoeveelheid lood binnenshuis in Wijk aan Zee tot meer dan honderd keer zo hoog als in Amersfoort.

Een stof als lood is heel schadelijk voor de gezondheid, vooral bij kinderen. Als mensen er langdurig aan worden blootgesteld, kunnen ze schade aan hersenen en zenuwen oplopen. Ook de andere stoffen kunnen slecht zijn voor de gezondheid. Het RIVM kan niet zeggen hoeveel mensen een ziekte als kanker zullen krijgen door de vervuiling. "Het is niet zo dat mensen meteen ziek worden als ze iets binnenkrijgen, maar het is een blootstelling die je niet moet willen. Elke blootstelling kan het risico een beetje verhogen. Dat risico is aan de kleine kant, maar het is er wel", zegt onderzoeksleider Janneke Elberse van het RIVM.

Het RIVM heeft geen metingen gedaan bij de schoorstenen van Tata zelf, maar de resultaten "geven een indicatie dat een aanmerkelijk deel van het neergedaalde stof afkomstig is van het terrein van Tata Steel". Verder onderzoek moet daar meer duidelijkheid over geven. Maar stoffen als ijzer, mangaan, vanadium en chroom "zijn typerend voor de staalindustrie. We hadden kunnen zeggen 'dat onderzoeken we nog', maar dat vonden we ook niet fair. We vonden het van belang om deze uitspraak al wel te doen", aldus Elberse.

Reactie lokale actiegroep

De omwonenden van Tata Steel zijn niet te spreken over het onderzoek naar vervuiling in het gebied. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft geen metingen verricht bij de schoorstenen van de staalfabriek, waar de schadelijke stoffen vandaan zouden komen. "Wij hebben niets aan dit onderzoek omdat niet aan de bron is gemeten", zegt Stichting Schapenduinen van ondernemer Jan de Jong. De Jong woont op landgoed Schapenduinen in Bloemendaal, niet ver van Tata Steel. Hij is een van de belangrijkste lokale tegenstanders van de staalfabriek.

Reacties ui de politiek

Vanuit de politiek komen reacties die variëren van 'onacceptabel' tot 'snoeihard'. Demissionair staatssecretaris Steven van Weyenberg (Infrastructuur) vindt het "zeer zorgelijk" en schrijft in een verklaring: "Dit kan zo niet en moet echt anders."  Hierover wordt volgens hem "op korte termijn" gesproken met het bedrijf en de provincie Noord-Holland. Ook wil hij dat de vergunningen voor staalproductie in Nederland "scherper" en strenger worden. Verder zijn strengere regels op Europees niveau nodig, zegt hij.

Reactie van Greenpeace

Milieuorganisatie Greenpeace reageert woest op het rapport over de vervuiling van de woonomgeving door Tata Steel. "Dit is het zoveelste rapport dat laat zien dat omwonenden ziek worden door Tata Steel. Genoeg is een keer genoeg voor deze grote vervuiler!", zegt Faiza Oulahsen, hoofd Klimaat en Energie bij Greenpeace Nederland.  "Niet volgend jaar, niet volgende week, maar nu. De overheid moet niet langer wegkijken maar werken aan een groen en schoon Tata Steel dat gebruik maakt van groene waterstof. Een bedrijf dat zijn omgeving letterlijk ziek maakt en enorm veel CO2-uitstoot heeft in Nederland geen toekomst meer", aldus Oulahsen.

Reactie Tata Steel

Staalfabrikant Tata Steel zegt te "begrijpen dat er zorgen leven in de omgeving" van de fabriek in IJmuiden. Tata zegt het rapport erover te bestuderen en reageert daarom nog niet inhoudelijk op de uitkomsten. Het bedrijf verzekert wel dat het "de urgentie voor verbetering" voelt. Het bedrijf wil nog deze week met de provincie en het Rijk praten over de "reeds ingezette en voorgenomen maatregelen". In een reactie laat het staalbedrijf ook weten: "We streven ernaar om de impact van de processen op de omgeving te minimaliseren, dat is een continu proces." Daar steekt Tata naar eigen zeggen honderden miljoenen euro's in. "De maatregelen die de afgelopen jaren al zijn genomen hebben er inmiddels toe geleid dat de emissies van onder meer stof en geluid in de omgeving flink zijn afgenomen."

Bron: ANP