Schaapherders op de Utrechtse Heuvelrug

Al eeuwen grazen er schapen op de Utrechtse Heuvelrug. De eerste bewoners van de Heuvelrug streken zo'n 3.000 à 5.000 jaar geleden neer in dit gebied. Zij legden hier grafheuvels aan, maar hielden er destijds ook schapen. Door de eeuwen heen moesten de schapen er vooral voor zorgen dat ze veel aten om genoeg mest te kunnen produceren voor de omliggende akkers.

Met de komst van kunstmest, katoen en kunstvezels was er eigenlijk geen reden meer om de schapen op de Heuvelrug te laten grazen. Toch kom je op Utrechtse Heuvelrug nog steeds schapen tegen en wel met een hele belangrijke reden: de schapenbegrazing moet de biodiversiteit van het gebied in stand houden! 

Samen met zijn vrouw runt Clemens Oude Groeniger het natuurbegrazingsbedrijf Grebbeveld Schapen & zo. Ooit begonnen zij als hobbyisten met zo’n 60 schapen, inmiddels heeft het stel twee kuddes van in totaal 600 schapen. Die kuddes laten zij heel gericht grazen op de natuurgebieden en de dijken op de Zuid-Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug.

De ene keer begeleidt Clemens de kudde naar een nieuw begrazingsgebied, de andere keer doet zijn vrouw dat, maar ook zijn drie kinderen helpen mee in het bedrijf. Zo ook oudste zoon Tijmen. Samen met Clemens en Tijmen maken we een wandeling met de kudde over de Heuvelrug. Tijdens het wandelen kijken zij of de schapen goed eten en bewegen, of er geen - voor de schaap giftige - rododendrons op de route staat, sturen zij de honden aan, en zorgen ze voor graasrust. Pas wanneer dat alles onder controle is, dan hebben vader en zoon tijd om van de natuur te genieten die hen omringt, of om Menno het een en ander over hun werkwijze te vertellen.

De schapen worden op de Utrechtse Heuvelrug ingezet om de biodiversiteit van het gebied te bevorderen, want als er niet gegraasd wordt groeit de heide vol met bos of gras. Schapen kunnen, beter dan bijvoorbeeld een grasmaaier, die stukken gras of kleine boompjes ertussenuit eten. Soms eet een schaap de hele plant weg, soms snoeit hij een plantje door alleen de top op te eten. Op die resterende sprieten kunnen verschillende insecten neerstrijken om bijvoorbeeld de wacht te houden of even uit te rusten.

Ook veel vogels profiteren van het werk van de schaapskudde. Zo leeft de boomklever graag in randgebieden waar bos en heide elkaar ontmoeten. Om het plaatje nog mooier te maken: de kudde zelf vormt óók een ecologische verbinding. Met behulp van hun hoeven, vacht en ontlasting verplaatsen zij beesten en zaden van het ene gebied naar het andere.

Kijk zaterdag 30 september 2023 naar de uitzending over de bossen van de Utrechtse Heuvelrug om 19.15 uur op NPO 2!