Advocaat van de natuur en spreekbuis van het milieu.

Rustende eikenprocessierupsen maken bestrijding nog ingewikkelder

Fragment Radio

•

24-06-2018

•

leestijd 3 minuten

•

De overlast van de eikenprocessierups is in 2018 groter dan ooit. Een van de redenen van de overlast is dat de preventieve bespuiting dit jaar minder effectief lijkt te zijn geweest. Opvallend is namelijk dat op plaatsen waar bomen preventief bespoten zijn, toch nog nesten zijn ontstaan. Reden voor Arnold van Vliet van de Natuurkalender om op te roepen tot effectieve maatregelingen.

Vroege en late eikenprocessierupsen

Entomoloog Silvia Hellingman volgt al jaren de ontwikkeling van de eikenprocessierups. Een van haar waarneming is het steeds meer voorkomen van late nesten vanaf het einde van juli. Vorig jaar werden eind september nog nesten gevonden met actieve rupsen. Rond die tijd zouden de rupsen al verpopt moeten zijn tot vlinders.

Uit dit onderzoek blijkt ook dat in april de eikenprocessievlinders al waargenomen kan worden. De vlinders zijn met zekerheid uit de grond gekomen. Een andere opvallende waarneming van de afgelopen jaren was dat eikenprocessierupsen in een warme periode in mei plotseling uit de grond kwamen. De eikenbomen in bijvoorbeeld de gemeente Heerde hadden totaal geen vraat aan de bladeren en toch werden er opeens ver ontwikkelde rupsen waargenomen. Maar het tegengestelde gebeurt ook. Eind mei tijdens de warme dagen zijn veel nesten verlaten en de rupsen verdwenen. Ze hebben zich waarschijnlijk in de grond ingegraven.

Diapauze van de eikenprocessierupsen

Dit kan maar een ding betekenen: eikenprocessierupsen kunnen in een verlengde diapauze gaan. Verlengde diapauze betekent dat onder bepaalde omstandigheden een deel van de vlinders niet uitvliegen in hetzelfde jaar, maar een tot meerdere jaren lang in de grond blijft zitten. In de insectenwereld is dit een bekend verschijnsel bij diverse soorten. Vermoedelijk verblijven eikenprocessierupsen als pop onder de grond. Ingepakt in een flinke cocon zijn ze goed geïsoleerd en beschermd tegen predatoren.

Wat betekent dit voor de toekomst?

Het gespreid in de tijd verschijnen van eikenprocessierupsen maakt het beheersen van de rups nog ingewikkelder. De verlengde diapauzerupsen zijn namelijk niet preventief te bestrijden omdat er tegelijkertijd ook rupsen met brandharen in de bomen zitten en er dan niet meer gespoten mag worden.
Als het preventief bestrijden minder effectief wordt, dreigt het vertrouwen in deze manier van bestrijden te verminderen met als gevolg dat het minder ingezet wordt en het aantal rupsen sneller kan toenemen. De kosten van de bestrijding en de risico’s op gezondheidseffecten nemen verder toe. De late nesten worden niet opgemerkt en het aantal rupsen stijgt.
De monitoring van de eikenprocessievlinders zou nog een paar jaar door moeten gaan om een indicatie van de populatie te krijgen waar vervolgens het beheer op afgestemd kan worden. De boomeigenaren moeten met budgetten voor beheersing hiermee rekening gaan houden om verrassingen te voorkomen in de toekomst.
Stimulering van natuurlijke vijanden zullen een onontbeerlijke noodzaak zijn in het beheer van de eikenprocessierups in de toekomst. Natuurlijke vijanden zoals bijvoorbeeld roofkevers, sluipwespen en vogels zullen een belangrijke schakel vormen in de beheersing.

Helemaal uitroeien van de rupsen is onmogelijk en uiteindelijk zal er een evenwicht moeten komen want eikenprocessierupsen horen bij de natuur.

Bron: Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies BV en Arnold van Vliet, Wageningen University
Lees meer over de eikenprocessierups op Nature Today

Treintje van eikenprocessierupsen - Gefilmd door biologiedocent David Jansen:

Meer over:

eikenprocessierups

Praat mee

Onze spelregels.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Maandag, woensdag en vrijdag versturen wij je alle informatie uit de radio en tv-uitzending en het laatste internetnieuws.