Ruimtetelescoop Euclid ziet 26 miljoen sterrenstelsels bij eerste meting

De Europese ruimtetelescoop Euclid, gelanceerd in 2023, is aan de slag gegaan om het heelal in kaart te brengen. De eerste metingen zijn woensdag vrijgegeven. "Hierin staan honderdduizenden sterrenstelsels in verschillende soorten en maten centraal", melden de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie en de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Volgens de organisaties geeft de "eerste glimp" al een "indrukwekkend voorproefje".

In drie kleine regio's van het heelal wil de Euclid nog dieper kijken. Bij de eerste poging heeft de Euclid al 26 miljoen stelsels zoals onze Melkweg gezien. De verste daarvan staan op 10,5 miljard lichtjaar afstand. De Euclid gaat de drie gebieden in de komende jaren nog ongeveer vijftig keer scannen. Dan zouden nog veel meer stelsels aan het licht moeten komen.

Meer dan 380.000 sterrenstelsels zijn niet alleen waargenomen, maar ook al gedetailleerd in kaart gebracht. De ESA maakte daarvoor gebruik van kunstmatige intelligentie en bijna 10.000 vrijwilligers.

De Euclid staat op 1,5 miljoen kilometer afstand van de aarde. Hij moet miljarden stelsels zoals onze Melkweg in kaart brengen en heel nauwkeurig bepalen waar zij staan en hoe ze eruitzien. Dat levert de grootste en nauwkeurigste driedimensionale kaart van het heelal ooit op. Uit die kaart kunnen wetenschappers afleiden hoe het heelal zich in de afgelopen 10 miljard jaar heeft ontwikkeld en hoe het nog steeds uitdijt.

Wetenschappers denken dat de 'plattegrond' van het heelal ook aanwijzingen kan opleveren, waarmee ze twee mysteries kunnen oplossen. Ze zoeken al meer dan een eeuw naar donkere materie, die zorgt voor zwaartekracht, en donkere energie, die ervoor zorgt dat de uitdijing van het heelal sneller gaat. Vrijwel het hele universum bestaat daar waarschijnlijk uit. Volgens de theorie zouden ze moeten bestaan, anders wankelen alle natuurwetten. Maar het is nog altijd niet gelukt om ze onomstotelijk waar te nemen en vast te stellen.

Nederland is verantwoordelijk voor het verwerken van alle gegevens van de Euclid. Dat gaat onder meer via een datacentrum in Groningen. De hoeveelheid data van de Euclid staat gelijk aan "100 jaar lang 24 uur per dag speelfilms streamen in 4K-kwaliteit", aldus ruimtevaartorganisatie Netherlands Space Office.

Bron: ANP