Ruimte voor de rivier: het is af!

Na de overstromingen in 1993 en 1995 werd er vaart gemaakt met de aanpak van onze rivieren: In het kader van ‘Ruimte voor de Rivier’ werden 34 plekken in Nederland in meer of mindere mate op de schop genomen. Er zijn geulen gegraven, dijken aangelegd en bruggen gebouwd. Dat er niet alleen op veiligheid gelet werd, maar dat er ook oog was voor de natuur, cultuurhistorie en esthetiek van een gebied, maakt Ruimte voor de Rivier een unieke onderneming.

Door een technische fout niet te horen in de uitzending, maar alsnog hier te beluisteren: De reportage van Jeannette Parramore bij een een nevengeul die voor commotie heeft gezorgd. Klik op het filmpje en beluister de reportage.

Het gebied langs de IJssel tussen Wapenveld en Veessen, is een voorbeeld van een wat minder soepel verloop. De bewoners werden geconfronteerd met een veel ingrijpender plan dan wat ze eerder was voorgespiegeld. Jeannette Parramore ging met gemeenteambtenaar Jos Melenhorst naar de inlaat van de aangelegde nevengeul, een flink gebied waar overtollig water opgevangen kan worden. 

Daarnaast werden alle ingrepen niet van bovenaf opgelegd, maar kwamen ze in samenspraak met lokale overheden tot stand. Vanaf het moment van uitvoering lag de verantwoordelijkheid bij diezelfde lokale overheden. Een zogenaamd Kwaliteitsteam van Rijkswaterstaat – met daarin onder meer ecologen, architecten en ingenieurs – hield in de gaten of alle aspecten – natuur, cultuurhistorie, landschap – de nodige aandacht kregen.

Het gebied rond Slot Loevestein, Munnikenland, werd ook aangepakt met succes. Om de rivier de Waal alle ruimte te geven is een nevengeul langs de uiterwaarden van de Waal gegraven. Verder is er een lange dijk op een nieuwe plek aangelegd: de Wakkere Dijk. Het bijzondere van die dijk is dat ie heel breed is en geen steile wanden heeft. Zo kan het vee er bij hoogwater op staan en kunnen recreanten er lekker zitten. Vanaf de dijk kijk je uit over het gebied en slot Loevestein. Naast de Waal ligt een soort kom, en dat is nu een moeras aan het worden met veel open water, riet, moerasplanten. Het gebied heeft ook veel historische waarde met als hoogtepunt slot Loevestein. De middeleeuwse kavelpatronen zijn werden weer zichtbaar gemaakt tijdens het project. Ze dateren uit de middeleeuwen toen monniken hier de boel ontgonnen, vandaar ook de naam Munikkenland. Landschapsarchitect Kees van der Velden was nauw betrokken bij dit project en is uitermate trots op het resultaat.

Dat ging niet overal zonder slag of stoot. Bij Lent, naast Nijmegen, moesten huizen plaats maken voor de rivier, net als in de Noordwaard bij de Biesbosch. Daar kwam wel extra natuur voor terug. Bij Wapenveld-Veessen stuitte vooral de aanleg van de immense watergeul op veel verzet. Negen boerenbedrijven en vijf woningen moesten verdwijnen, en het landschap veranderde ingrijpend. Protesten in Den Haag werden wel gehoord maar waren eigenlijk te laat. Het is de lokale bevolking nooit goed duidelijk gemaakt waarom deze ingreep noodzakelijk was.

Hoe dan ook zijn we de komende 80 jaar als het goed is gevrijwaard van overstromingen, en is ons land er niet lelijker op geworden. En dat is allemaal voor elkaar gekomen binnen de afgesproken tijd en binnen het afgesproken budget. Vandaar ook dat deze aanpak grote belangstelling trekt in het buitenland. Reden voor een feestje. En een prachtig boek: Ruimte voor de Rivier.

Boek: Ruimte voor de Rivier - Veilig en mooi landschap
Auteurs: Dirk Sijmons, Ytje Feddes, Eric Luiten, Fred Feddes e.a.
ISBN: 9789492-474-933 

Lees meer over het project Ruimte voor de Rivier