Pluimveeindustrie bron van ernstige vogelgriep

Op dit moment beleven we een van de ernstigste uitbraken van vogelgriep uit de geschiedenis, niet alleen onder pluimvee, maar zeker ook onder wilde vogels. Viroloog Thijs Kuiken van de Erasmus Universiteit Rotterdam roept op om de intensieve manier van dierhouderij over een andere boeg te gooien. "Als we geen intensieve pluimveehouderij hadden gehad, dan was de ernstige, ziekmakende vorm van vogelgriep ook nooit ontstaan."

Er gaan twee soorten vogelgriep rond: één waarvan vogels niet ziek worden en één die dodelijk is. In jargon: de laag- en de hoogpathogene variant. Kuiken: "Normaal gesproken dragen wilde vogels alleen de laag-pathogene variant bij zich. In de intensieve pluimveehouderij kon die milde griep ooit muteren naar een ernstige variant. Jaren terug is die variant ontsnapt uit pluimveehouderijen in Azië en sindsdien hebben ook wilde vogels ermee te maken. Trekvogels kunnen de ernstige variant nu dus inderdaad verspreiden over de wereld, maar alleen omdat die in de intensieve pluimveehouderij kon ontstaan", aldus Kuiken.

In het onderzoek naar vogelgriep spelen de oeroude eendenkooien een hoofdrol. Zo bemonstert kooiker Teun de Vaal uit Oud-Alblas alle eenden die hij op traditionele wijze in zijn kooi vangt. De wattenstaafjes met keel- en cloaca-swaps, stuur hij een paar keer per week naar Rotterdam. "Kooikers als De Vaal spelen een heel belangrijke rol in ons onderzoek", benadrukt Kuiken. "Er is geen land op de wereld waar zo'n goede monitoring wordt gedaan onder levende vogels met, maar vooral ook zonder symptomen van vogelgriep."

Lang is gedacht dat trekvogels geen ernstige vogelgriep bij zich zouden kunnen dragen. 'Zieke vogels trekken niet', was de gedachte. Inmiddels is duidelijk dat net als mensen met corona ook vogels de ernstige variant bij zich kunnen dragen en verspreiden, zonder dat ze daar ziek van worden. Wat de ernstige vorm van vogelgriep met wilde vogels kan doen is nu op verschillende plaatsen in het land te zien. Kanoeten op een strand op Schiermonnikoog, ganzen in de Oostvaardersplassen ... als ze al niet dood zijn, lopen en vliegen ze rond of zijn ze helemaal de weg kwijt zijn. "Die neurologische verschijnselen zijn typisch voor vogelgriep", vertelt Kuiken. Als je dode of zieke vogels ziet, kom er dan vooral niet aan, maar waarschuw de terreineigenaar.

Kuiken is voorstander van het vaccineren van pluimvee tegen de vogelgriep. "Internationaal is ooit afgesproken dat er niet gevaccineerd zou worden, maar dat is in mijn ogen achterhaald. Tegenwoordig kan je het verschil tussen een gevaccineerde of een besmette vogel prima zien bij bloedonderzoek. Maar op de lange termijn moeten we inzien dat de intensieve manier van dierhouderij, met enorm veel dieren op een kluitje om heel veel redenen niet langer houdbaar is. Als we daar niet mee ophouden, komen we vanzelf weer een volgende uitbraak van vogelgriep of een nog onbekende 'ziekte X' tegen."