Overwinterende sluipwespen

Als de temperatuur onder de 5 graden Celsius zakt, trekken veel insecten zich terug voor een 'winterslaap'. Met de Vlaamse liefhebber Fons Verheyde gaan we op zoek naar 'slapende sluipwespen' in het bevroren Ulvenhoutse Bos. De vele dode bomen die daar staan, na het herstel van oude kwelstromen, blijken een walhalla voor insecten zoals de dikbeksluipwesp.

Een deel van de insecten kiest ervoor om als volwassen individu de winter in te gaan. Anderen overwinteren als ei of pop, maar overwinteren als volwassen individu (vooral als vrouwtje) heeft evolutionaire voordelen, vertelt Verheyde. Een bevrucht vrouwtje kan bij de eerste zonnestralen in het vroege voorjaar dan direct 'haar slag slaan'.

Om als volwassen dier te kunnen overwinteren, maken insecten antivries aan. Door de glycerol in hun lijf beschadigen hun enzymen en organen niet. Door deze truc kunnen insecten temperaturen tot -25 aan. Voor wat extra beschutting en stabielere temperaturen, kruipen insecten wel op beschermde plekken weg. "Van de 1700 soorten sluipwespen in Nederland en Vlaanderen, zijn er ongeveer 100 die als volwassen dier overwinteren. Daarvan kruipt de helft weg onder de bast van dode bomen. De andere sluipwespen hebben een voorkeur voor holle planten en weer andere voor grotten", vertelt Verheyde.

In het bos waar wij naar overwinterende sluipwespen zoeken, staan opvallend veel dode bomen, vooral zomereiken. "Dat komt door het herstel van de grondwaterstromen in dit gebied", vertelt Alex Zuijdervliet, boswachter van Staatsbosbeheer in het Ulvenhoutse Bos. "Het was in de afgelopen jaren veel te droog geworden in dit gebied. Daardoor kregen bomen als de zomereik een kans, maar door het herstel van de waterhuishouding, gaan die nu dood. Het is mooi om te zien hoe dat dode hout weer allerlei leven aantrekt. Behalve overwinterende insecten, profiteren ook spechten en vleermuizen van dood hout", aldus Zuijdervliet.