Oudste koolmezenonderzoek

Sinds de jaren vijftig wordt er onderzoek gedaan naar koolmezen op de Hoge Veluwe. Meer dan 400 kasten hangen er voor deze broeders. Het is het oudste koolmezenonderzoek van ons land, uitgevoerd door het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO).

De nestkasten hangen allemaal in de buurt van koetshuis de ‘Kemperberg’, in het zuidoostelijk deel van de Hoge Veluwe. Vroeger werd dit gebouw door het NIOO gebruikt als onderzoeksstation en werd in de volksmond het ‘mezennest’ genoemd. Tijdens de opnamedagen was dit ook ‘het nest’ van de Vroege Vogels crew.

Doordat het onderzoek al meer dan 60 jaar loopt, zijn de resultaten heel waardevol. Zo kan je er de effecten van klimaatverandering op de koolmees mee aantonen, en bijvoorbeeld verzuring van de bossen vroeg signaleren. Menno kijkt met Marcel Visser, hoofd van de afdeling Dierecologie van het NIOO, naar de eerste bezette mezenkastjes van dit jaar.

Uit het onderzoek van Visser blijkt dat de koolmezen hun eieren door klimaatverandering steeds vroeger gaan leggen. Maar de rupsen van met name de kleine wintervlinder, die voor de voeding van de koolmeesjongen onontbeerlijk zijn, komen nog eerder uit hun ei. Daardoor ontstaat een ‘voedingsgat’, dat de overleving van de jonge vogeltjes op het spel zet. Het blijkt dat de vogels de laatste decennia hun eieren elke tien jaar twee dagen eerder leggen, terwijl de rupsen elke tien jaar acht dagen eerder verschijnen. Daardoor schuiven de pieken van vraag naar en aanbod van rupsen langzaam uit elkaar.