Onderzoekers meten bestrijdingsmiddelen via de koolmees

De koolmees kan uitkomst bieden in het meten van bestrijdingsmiddelen in onze directe leefomgeving. Dat stelt de Hogeschool Leiden. In het project 'Meet de Mees' brengen onderzoekers van de Hogeschool de pesticidewaarden in dode jonge koolmezen en niet-uitgekomen eieren in kaart. Dat doen ze in samenwerking met Vogelbescherming Nederland, Sovon Vogelonderzoek én burgers. Inmiddels hebben zich al 650 mensen aangemeld.

De koolmees is volgens de onderzoekers een zeer geschikte vogel voor dit onderzoek, omdat het dier zowel in de natuur, als op het platteland, als in de stad voorkomt. Tijdens het broedseizoen verzamelt een koolmees in diens directe omgeving nestmateriaal en duizenden rupsen. Hierbij komen lokaal aanwezige bestrijdingsmiddelen in de koolmezen en hun eieren en terecht. “In het broedseizoen zoeken ze in een straal van circa 30 meter rondom hun nest naar nestmateriaal en voedsel. Die koolmezen zitten dus bomvol met informatie. Die informatie is cruciaal om een compleet beeld te krijgen van bestrijdingsmiddelen die voorkomen in een gebied. Door dode nestjongen en achtergelaten eieren uit heel Nederland te verzamelen in een biobank, kunnen we deze data in ons lab analyseren", aldus Peter Lindenburg, lector Analytical Biosciences op Hogeschool Leiden.

De hogeschool Leiden licht toe dat in ons land per jaar zo'n 9 miljoen kilo aan bestrijdingsmiddelen wordt verkocht. Ze worden veelal gebruikt door boeren en tuinders, maar ook huishoudens gebruiken allerlei middelen, bijvoorbeeld tegen onkruid of om huisdieren te beschermen tegen vlooien en teken. Resten van bestrijdingsmiddelen komen terecht in voedsel, bodem en water, met risico’s voor biodiversiteit en gezondheid. Zo blijkt uit observaties dat sommige insectensoorten al met 60% dalen. Daarnaast wordt de ziekte van Parkinson steeds vaker aan pesticiden gelinkt, waarbij boeren en tuinders een hoger risico lijken te lopen. Lindenburg: “De druk om hier het voorzorgsbeginsel toe te passen groeit: is er twijfel, dan mag een middel niet de markt op."

Meer data en inzicht in de verspreiding van bestrijdingsmiddelen is cruciaal. Lindenburg: “Momenteel vinden metingen plaats door oppervlaktewater te monitoren. Dit geeft echter een incompleet beeld, want niet overal waar bestrijdingsmiddelen gebruikt worden, is water aanwezig.” De rol van burgers bij het zoeken naar niet-uitgekomen eieren en dode jongen is hard nodig. Iedereen kan meedoen, zichzelf registreren bij het project en een nestkast registreren bij Meetnet Nestkaarten van Sovon.

Vogelbescherming Nederland onderschrijft het belang van dit onderzoek en hoopt dat zoveel mogelijk mensen helpen om relevante informatie te delen. “Als Vogelbescherming maken wij ons grote zorgen over de mogelijke schadelijke effecten van bestrijdingsmiddelen, niet alleen op vogels, maar ook op de volksgezondheid. Om dat goed te kunnen onderzoeken, is het cruciaal om uit te vinden welke bestrijdingsmiddelen er terechtkomen in vogels die in onze directe leefomgeving voorkomen", aldus Eva Kok, Projectleider Stedelijk Gebied bij Vogelbescherming Nederland. "Wij delen onze leefomgeving met de koolmezen in het nestkastje in onze tuin, en kunnen van ze leren."

Op de website van Hogeschool Leiden staat hoe je je kunt aanmelden als burgerwetenschapper.

Bron: Hogeschool Leiden