Dichters Homerus en Shakespeare schreven erover. Componist Beethoven liet zich door de zang inspireren. En operazangeres Christina Deutekom werd zelfs de Nederlandse nachtegaal (L’usignolo olandese) genoemd. De onopvallende vogel met zijn virtuoze zang is door de eeuwen de inspiratiebron geweest van talloze dichters, musici en kunstenaars. In zijn boek ‘ode aan de nachtegaal’ duikt literatuurwetenschapper en vogelkenner Dick de Vos diep in de cultuurgeschiedenis en de symboliek van deze iconische vogel.
Anti-nachtegaal
‘Ode aan de nachtegaal’ is een bont boek, vol weetjes en anekdotes. Zo schrijft De Vos over het verband tussen nachtegalenzang en klaagliederen van de oude Grieken, over kanaries die nachtegalen imiteren, troubadourspoëzie en de ondergang van de Katharen, de nachtegaal in de Perzische mystiek en bij Marie de France, de namen van de nachtegaal in alle landen waar hij voorkomt, de nachtegaal als kooivogel, onvindbare recepten voor nachtegalentongetjes, 136 composities over nachtegalen, en een anti-nachtegaallied uit de vroege Middeleeuwen.
Königin der Nacht
Hieronder is operazangeres Christina Deutekom (1931-2014) te zien in een vertolking van Die Zauberflöte van Wolfgang Amadeus Mozart. De aria van de Königin der Nacht in de tweede acte is misschien wel het bekendste deel. Met de beroemde lachserie aan hoge noten. Volgens Dick de Vos lijkt het er sterk op dat Mozart hier de zang van de nachtegaal imiteert. Overigens werd Deutekom wel de Nederlandse nachtegaal genoemd.
Odyssee
De oudste vermelding van een nachtegaal is te vinden in het beroemde verhaal van de Griekse dichter Homerus. In zijn Odyssee (rond 800 voor Chr.) schrijft hij over Penelope, de vrouw van Odysseus, die al jaren wacht op haar echtgenoot. Zij vergelijkt zichzelf, tijdens een van haar slapeloze nachten, met een nachtegaal, die haar kind mist. Homerus schrijft verder ook over het leefgebied en het gedrag van de vogel.
Titel: Ode aan de Nachtegaal Auteur: Dick de Vos Uitgeverij: KNNV Verschijnt op 7 mei
Nachtegalenduintjes bij Zandvoort
Begin mei zijn de meeste nachtegalen terug. En dat is goed te horen. Een blik op de verspreidingskaartjes van Sovon Vogelonderzoek leert: in de duinen heb je de beste kans om in het voorjaar nachtegalen te horen. En dat hoeft heus geen 'donkergroen' natuurgebied te zijn. Het eerste het beste duin aan de rand van een badplaats volstaat. Verslaggever Rob Buiter gaat in zijn monoloog op zoek naar deze mysterieuze zanger.