Medicinale bloedzuiger verdient bescherming

Het klinkt heel tropisch en vampierachtig, maar ook in Nederland komen ze voor: bloedzuigers. Ze zetten hun kaken in je vel en zuigen zich vol met je bloed. Het klinkt niet echt aantrekkelijk, maar gelukkig is er maar een soort in Nederland die zich volzuigt met zoogdierenbloed: de medicinale bloedzuiger ( Hiruduo medicinalis ).

Een bloedzuiger die dol is op kleine begroeide poeltjes, dus het risico dat een mens loopt er een tegen te komen is vrijwel nihil. Bovendien komen ze nog maar op een paar afgelegen plekjes voor in ons land. Ondanks hun slechte imago genieten ze dan ook bescherming.

De medicinale bloedzuiger is een prachtig dier. Hij kan tot wel 15 cm groot worden en heeft de volgende uiterlijke kenmerken:

Medicinale bloedzuigers werden al in de Middeleeuwen gebruikt om “fout” bloed te verversen en te vervangen voor nieuw, gezond bloed. Want eenmaal aangezogen, brengen de bloedzuigers via hun speeksel bloedverdunners in je bloed, waardoor het bloed maar blijft stromen. Tegenwoordig worden de medicinale bloedzuigers nog gebruikt in de plastische chirurgie, ter bevordering van het herstel van de wond. Hiervoor worden speciaal in Oost-Europa gekweekte medicinale bloedzuigers ingezet.

Om te weten hoeveel medicinale bloedzuigers er nog in ons land voorkomen, dient er te worden geteld. Het kenniscentrum EIS   dat onderzoek doet naar insecten en andere ongewervelden, is daar vorig jaar mee van start gegaan. Medicinale bloedzuigers zijn nogal kieskeurig wat betreft hun habitat: matig voedselrijke poeltjes met onbegroeide oevers en met regelmatig bezoek van zoogdieren als reeën, zwijnen of koeien die in het water kunnen komen. Plekken die nog sporadisch te vinden zijn in Nederland.

De onderzoekers van EIS gaan in een waadpak het water in. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat het voor de bloedzuigers niet uitmaakt of je wel of geen blote huid hebt. Met waadpak aan en dan stampen als een koe, aldus Daan Drukker van EIS. Samen met Joris Verhees van ecologisch advies bureau Natuurbalans   is hij in Brabant op zoek naar medicinale bloedzuigers. “ We gaan ieder in een eigen poeltje staan en stampen op een plekje. Bloedzuigers komen dan na een minuut of vijf aangezwommen. Ze zwemmen als dolfijnen, een heel leuk gezicht. En dan tellen maar."

De medicinale bloedzuiger past goed in de serie over stekers, prikkers en bijters die Vroege Vogels radio  deze zomer uitzendt. Maar hoe voelt een bloedzuiger? Van muggen en dazen weten we wel hoe die voelen maar een bloedzuiger is niet zo algemeen. Het was het proberen waard, aldus de verslaggever ter plekke: “ Eenmaal je hand in het water komen ze snel op je af, ze zuigen zich vast aan je huid. Pijn doet het niet echt, alleen een gevoel van verdoving en kleine prikjes. Ze zuigen zich zo stevig vast dat de onderzoekers moeite hadden om het dier van mijn hand te verwijderen. Ze zijn zo glibberig en beweeglijk dat het een tijdje duurde voordat de bloedzuiger weer rondzwom. Het kleine wondje dat het dier achterliet, was in de vorm van een Y. En er bleef maar bloed uitkomen. De hele weg terug vanuit Brabant naar de Randstad is het blijven bloeden. Fascinerend!”