Liefde voor bedreigde leguaan

Op het Nederlandse Caribische eiland Saba komt een heel bijzonder dier voor. Het gaat om de Iguana melanoderma, in de volksmond de Saba leguaan genoemd. Bioloog Thijs van den Burg is al jaren gefascineerd door dit opvallend deels zwart gekleurde reptiel. Hij zet zich in om de leguanenpopulatie op het eiland te beschermen. En dat is niet zo gemakkelijk. Zo worden de dieren onder andere bedreigd door illegale handel en niet inheemse leguanen, die via goederenschepen als verstekelingen op het eiland belanden.

Taxonomen zijn het er overigens nog niet over eens of de Sabaanse (zwarte) leguaan ook een aparte soort of ondersoort is. Tot enkele jaren geleden stond het dier nog bekend als de ‘melanistische groene leguaan’. Naast de zwarte kleur is het reptiel te herkennen aan zijn hoge rugkam, en een zwarte plek tussen het oog en het oor. Hoe de leguaan op Saba aan zijn zwarte kleur komt is niet bekend. Het reptiel eet voornamelijk bladeren en vruchten.

Op Saba leven naar schatting duizenden zwarte leguanen. De populatie wordt enorm in zijn voortbestaan bedreigd. Zo krijgen ze concurrentie van exoten, groene leguanen, die via vrachtverkeer vanuit onder meer Sint-Maarten op Saba zijn beland. Het gevaar is dat zij zich door middel van ‘competitieve hybridisatie’ kunnen mengen met de inheemse populatie en deze verdrukken. Verder komt er op het eiland een grote (enkele duizenden dieren) geitenpopulatie voor, die de vegetatie van het eiland sterk beïnvloedt en erosie veroorzaakt. Andere bedreigingen zijn de aanwezigheid van loslopende katten, het lage aantal juveniele leguanen en lage beschikbaarheid van nestplekken. Uit onderzoek van twee jaar geleden blijkt verder dat er een levendige illegale handel is in leguanen. Exemplaren afkomstig uit Saba worden overal ter wereld verkocht als huisdier. 

Op Nederlandse Caribische eiland Sint-Eustatius komt een andere leguaan voor, de Antilliaanse leguaan (Iguana delicatissima). Het reptiel leeft voornamelijk in struiken en hoog in bomen, en wordt niet vaak op de grond aangetroffen. Ook deze soort wordt bedreigd in zijn voortbestaan. De oorzaken van het uitsterven zijn veelzijdig; de aantasting van het leefgebied, verkeersslachtoffers en bedreiging door honden, katten en geiten. Maar de belangrijkste oorzaak op dit moment is de verdringing door de gewone groene leguaan (Iguana iguana). Die komt van nature niet voor op Sint-Eustatius maar is er de laatste jaren wel veel gezien.