Levendbarende hagedis doet het slecht

De reptielen in Nederland doen het lang niet slecht. Soorten als de adder, de ringslang of de zandhagedis zijn stabiel, of gaan zelfs vooruit. Een negatieve uitzondering is de levendbarende hagedis.

Henk Strijbosch deed zijn hele werkzame leven onderzoek aan de Nederlandse 'herpetofauna' (reptielen en amfibieën). Hij ziet vier mogelijke oorzaken voor de achteruitgang van de levendbarende hagedis.

Verdroging
Ander dan bijvoorbeeld de zandhagedis, kan de levendbarende zijn vochthuishouding niet goed controleren. Hij is dus gevoelig voor uitdroging. 'Gedurende mijn werkzame leven heb ik de grondwaterstand flink zien dalen', zegt Stijbosch. 'Dat heeft deze hagedis zeker geen goed gedaan.'

Klimaat
Door het veranderende klimaat nemen de weersextremen toe. Ook dat doet de hagedis geen goed. Zeker hittegolven kunnen deze dieren fataal worden.

Vermesting
Door de grote hoeveelheden stikstof die in ons land uit de lucht komen, gaat de successie van de vegetatie in een razend tempo. Open terreinen veranderen voor je het weet in bos, en daar heeft deze hagedis niets te zoeken.

Opruimwoede
Tot slot heeft de levendbarende hagedis altijd geprofiteerd van schrale 'overhoekjes' in het Nederlandse landschap. Ook die zie je steeds minder.
Al met al hebben we het voor elkaar gekregen om de hagedis die van het uiterste noorden tot het verre zuiden en van West-Ierland tot in Japan voorkomt, voor een goed deel uit ons landje weg te pesten.

Overassseltse en Hatertse Vennen
Een van de bolwerken waar de hagedis nog wel te vinden is, is in een vennengebied bij Nijmegen, waar Strijbosch er rond de zesduizend telde. Het gebied is de afgelopen jaren ontdaan van de naaldbomen die er waren aangeplant voor de mijnbouw. Dankzij die openheid en de natte bodem, zou het gebied de komende tijd nóg geschikter moeten worden voor de levendbarende hagedis.

Herkenning
De levendbarende hagedis ( Zootoca vivipara ) leeft bij voorkeur op enigszins vochtige heide of heide met vennen en in structuurrijke weg- en spoorbermen en ruigten. In Zeeland en op Terschelling komt de soort ook voor in de duinen. Levendbarende hagedissen zijn zoals de naam al zegt levendbarend: ze broeden de eieren als het ware uit in het moederlichaam. De mannetjes van deze hagedis hebben een oranje buik en een licht zwarte buikpigmentering. Vrouwtjes zijn op hun buik ongepigmenteerd en gelig.

Lees ook:  Herken de hagedissen van Nederland