Lepelaar in de lift

Het gaat goed met de lepelaars in ons land. Na een dip in de jaren zeventig komen er ieder jaar meer lepelaars bij. Eén bijzondere kolonie doet het extra goed: die in de bomen bij de Haarlemerliede. 

De kolonie aan de rand van het water van De Liede, broedt in een oud Elzenbroekbosje. Omdat ze hoog in de bomen zitten, zijn ze veilig voor vossen en andere rovers vanaf de grond. Daarbij wordt het bosje ook nog eens omgeven door water, en staat onder de bomen een dicht woud van bramenstruiken.

Tegelijk zitten de vogels wel continu in het lawaai van de snelweg, die er op een meter of dertig naast ligt. En overdag staan er bijna continu fietsers en vogelfotografen vlakbij naar de vogels te kijken. Het lijkt ze niet te deren.

Nico Jonker van de Vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland kan het niet goed verklaren waarom de vogels een jaar of tien terug juist hier zijn neergestreken. ‘Je zou denken dat er bijvoorbeeld in het Naardermeer zat plekken zijn die rustiger liggen, maar toch komen de vogels jaar op jaar in dit kleine, lawaaiige bosje terug.

Een verklaring voor het succes zit mogelijk in het voedsel uit de omgeving, zegt Jonker. ‘We kunnen geen onderzoek doen in de kolonie. Maar we kunnen wel kijken waar de vogels heen vliegen. Vervolgens kijken we met schepnetjes wat voor prooien we in die watertjes vinden. Dan blijkt dat ze naast de gebruikelijke stekelbaarzen, vooral heel veel brakwater steurgarnalen vangen. Die soort doet het erg goed in deze regio. En als je kijkt naar de vette jongen in de kolonie, dan profiteren de lepelaars daar volop van.

Camilla Dreef deed voor haar master biologie onderzoek in de lepelaarkolonie van Schiermonnikoog. Zij valt in De Liede van de ene verbazing in de andere. ‘Het is al vreemd om lepelaars in de bomen te zien, al hebben ze dat vroeger waarschijnlijk veel vaker gedaan. Verder zijn deze lepelaars veel vroeger met broeden dan op de Wadden en brengen ze meer jongen groot. Vorig jaar hadden we een nest waar vier blakende jongen zijn uitgevlogen.

Uit het onderzoek op de wadden blijkt dat de lepelaars niet, zoals altijd gedacht, leven op stekelbaarzen en garnalen, vertelt Dreef. ‘Op de Waddeneilanden worden ieder jaar heel wat jonge vogels geringd. Als je ze vangt kotsen ze je nog wel eens onder. Maar dat geeft dan meteen de kans om te kijken wat er in hun maag zit. Daaruit blijkt dat platvis veel belangrijker is dan altijd gedacht. Als er meer platvis in de Waddenzee terug zou komen, zou de lepelaar nóg verder in aantal kunnen stijgen.’