Klimaattop Sharm-el-Sheikh COP27 - maandag 7 nov

In het Egyptische Sharm-el-Sheikh praten vertegenwoordigers van bijna tweehonderd landen de komende twee weken over het beperken van de opwarming van de aarde. Volgens het VN-milieubureau is de aarde nu op weg om aan het einde van deze eeuw zo'n 2,5 graden warmer te zijn. Om de doelen te halen moet de uitstoot van broeikasgassen drastisch verlagen. Deze uitstoot komt onder meer vrij bij het gebruik van fossiele brandstoffen. 

Zondag 6 november is de klimaattop gestart en vandaag stromen de berichten binnen. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste berichten:

Nederland trekt in totaal 100 miljoen euro uit voor een speciaal programma dat Afrikaanse landen helpt zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals toenemende droogte en overstromingsrisico's. Premier Mark Rutte: "Al dit geld moet gaan naar hen die het hardst worden geraakt door klimaatverandering."

Afrika staat vogels Rutte in de frontlinie van een klimaatnoodtoestand die het niet heeft veroorzaakt." Hij voegde eraan toe dat de voedselonzekerheid er nog slechter op is geworden door de Russische invasie van Oekraïne. Nederland wil het budget voor klimaatfinanciering de komende jaren met de helft verhogen tot 1,8 miljard euro in 2025. 

Hitte heeft afgelopen zomer in Europa minstens 15.000 levens geëist. Die schatting maakt de Europese afdeling van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op basis van cijfers die landen tot nu toe hebben ingediend. De WHO verwacht dat het uiteindelijke cijfer hoger wordt als bijvoorbeeld Frankrijk ook statistieken heeft aangeleverd.

Deze gezondheidseffecten zijn maar een klein voorproefje van wat ons te wachten staat als de temperatuur stijgt met 2 graden of meer vergeleken met het pre-industriële niveau, aldus de WHO.

De Britse premier Rishi Sunak is optimistisch over de samenwerking met Frankrijk en andere Europese landen om illegale migratie aan te pakken. Hij heeft er vertrouwen in dat daarover een akkoord kan worden gesloten, zei hij tijdens de klimaattop in Egypte na zijn eerste ontmoeting met de Franse president Emmanuel Macron.

Zo'n 25 wereldleiders hebben een bondgenootschap aangekondigd dat landen moet helpen bij toekomstige droogtes die door klimaatverandering zijn veroorzaakt. De bedoeling is dat zwaar getroffen landen elkaar helpen om de waterschaarste te beheersen en met elkaar technologie en kennis delen. Senegal en Spanje leiden het bondgenootschap.

Volgens het VN-agentschap UNCCD komt droogte wereldwijd vaker voor dan voorheen. Hoeveel geld er beschikbaar komt met het oprichten van het bondgenootschap is onduidelijk.

Het grootste deel van het Europese en Nederlandse geld bestemd voor de landbouw gaat nog steeds niet naar verduurzaming van de agrarische sector, signaleert milieu- en mensenrechtenorganisatie Both ENDS. De milieuclub vindt dat wereldleiders op de VN-klimaattop die zondag begonnen is niet alleen moeten spreken over hoeveel klimaatgeld wordt gegeven, maar ook waar dat geld naartoe gaat.

Door kunstmest, transport en ontbossing dragen landbouwproducten wereldwijd bij aan de uitstoot van broeikasgassen.

Nederland en de Golfstaat Oman gaan samenwerken op het gebied van groene waterstof. Premier Mark Rutte en de Omaanse minister van Energie Salim al Aufi hebben daar een overeenkomst over ondertekend op de klimaattop in Egypte. Ze spreken daarin uit dat ze onder meer bedrijven gaan ondersteunen die samenwerken in de import en export van waterstof tussen beide landen.

Waterstof is schoon in het gebruik: het leidt niet tot uitstoot van schadelijke stoffen en kan worden gemaakt met water en elektriciteit. Die stroom moet wel op een duurzame manier worden opgewekt om de waterstof "groen" te mogen noemen. Dat kan bijvoorbeeld met zonnepanelen en windmolens. Oman is daarvoor erg geschikt, want het is er altijd zonnig en het ligt aan zee.

De zus van de door Egypte opgesloten mensenrechtenactivist Alaa Abd el-Fattah is maandag aangekomen bij de VN-klimaattop. Daar pleit ze voor de vrijlating van haar broer. Ook de Britse premier Rishi Sunak heeft gezegd de zaak aan te kaarten bij Egyptische leiders. Abd el-Fattah is een Brits-Egyptische blogger die al vaker is gearresteerd.

Human Rights Watch meldde afgelopen weekend dat de Egyptische autoriteiten in aanloop naar de klimaattop tientallen mensen hebben gearresteerd.

Bezos Earth Fund, van Amazon-oprichter Jeff Bezos, heeft beloofd tegen 2030 een bedrag van 1 miljard dollar uit te trekken voor milieu- en klimaatbescherming. Het geld gaat naar het beschermen van natuurlijke opslagplaatsen van koolstof zoals bossen en bescherming van biodiversiteit. Het fonds wil op de klimaattop samenwerkingen aangaan met Europese en Afrikaanse landen voor natuurherstel. 

Verder werd bekend dat Gates Foundation, van Microsoft-medeoprichter Bill Gates en zijn ex-vrouw, 1,4 miljard dollar doneert voor hulp aan kleine boeren in het zuidelijke deel van Afrika en het zuiden van Azië.

De Verenigde Arabische Emiraten (VAE) blijven leverancier van gas en olie "zolang als dat nodig is", zei president Mohammed bin Zayed al-Nahyan op de VN-klimaattop COP27. Volgens hem worden de VAE gezien als "een verantwoordelijke leverancier van energie". 

De wereldwijde inflatie lijkt een piek te hebben bereikt. Dat zei topvrouw Kristalina Georgieva van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) op de klimaattop in Egypte. Volgens haar zal de inflatie de komende tijd nog wel hardnekkig hoog blijven. Ze stelt verder dat centrale banken terecht eensgezind zijn bij de bestrijding van de inflatie door rentes fors te verhogen.

De uitstoot van broeikasgassen blijft toenemen, terwijl de klok tikt, zei de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi  op de VN-klimaattop COP27 in zijn land. "We zijn in de strijd van ons leven. En we zijn aan het verliezen", aldus de president. Al-Sisi wees op de wereldwijde conflicten die spelen, zoals de oorlog in Oekraïne en het conflict in Mali. "Maar klimaatverandering heeft een andere tijdlijn en een andere schaal", zei de president. "Het is de centrale uitdaging van onze eeuw." Hij vindt dat ontwikkelde, rijke landen het voortouw moeten nemen, een bekend argument van het land op het Afrikaanse continent. Al-Sisi wil dat tijdens deze klimaattop een pact wordt gesloten voor klimaatsolidariteit.

Daarin moet volgens hem worden afgesproken dat een eind wordt gemaakt aan het gebruik van fossiele brandstoffen. Bovendien moet het pact zorgen voor universele en betaalbare duurzame energie "voor iedereen".

Voor premier Mark Rutte is het uitvoeren van bestaande klimaatafspraken een van de hoofdzaken op de klimaattop in Egypte. "We moeten oppassen dat we weer allemaal nieuwe plannen gaan stapelen op de oude plannen." Het vergoeden van klimaatschade noemt Rutte een 'een heel gevoelige discussie' maar hij vindt wel dat Afrikaanse landen meer hulp moeten krijgen voor het vergroenen van hun economie en het aanpassen aan een steeds warmere wereld. Hij wees er nog eens op dat Nederland de komende jaren het budget voor klimaatfinanciering met de helft wil verhogen, tot 1,8 miljard euro. De helft daarvan moet van private partijen komen.

Mede vanwege de energiecrisis waar Europa door de inval in is beland, wil Nederland zich niet geheel houden aan een afspraak die het vorig jaar maakte op de klimaattop in Glasgow. De overheid zou eind dit jaar volledig stoppen met zogeheten exportkredietverzekeringen voor fossiele energieprojecten in het buitenland. 

Op de tweede dag van de VN-klimaattop COP27 hebben enkele landen extra geld aangekondigd voor arme landen die te maken hebben met klimaatrampen. De Britse minister James Cleverly van Buitenlandse Zaken liet weten meer dan 100 miljoen pond (114 miljoen euro) te investeren. De Franse president Emmanuel Macron riep China en de Verenigde Staten op om arme landen ook financiële hulp te bieden.

Rijke landen hebben eerder toegezegd tussen 2020 en 2025 jaarlijks ten minste 100 miljard dollar beschikbaar te stellen voor klimaatactie in armere landen. Dit bedrag is de afgelopen jaren nog niet gehaald. In 2020 haalden landen 83,3 miljard dollar op, volgens cijfers van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Volgens Oxfam Novib is dit bedrag minder, omdat het grootste deel leningen zijn, die de landen uiteindelijk weer terug moeten betalen.

Weinig landen hebben zo’n groot belang bij afspraken om klimaatverandering tegen te gaan als eilandstaten in de Stille Oceaan. Voor deze regio kan iedere vermeden centimeter zeespiegelstijging cruciaal zijn. Op de klimaattop hopen jongeren uit eilandstaten en hun bondgenoten meer steun te vergaren voor een plan om het Internationaal Gerechtshof in te schakelen. Van het VN-hof in Den Haag hopen ze het principiële oordeel los te krijgen dat klimaatverandering niets minder is dan een bedreiging van de mensenrechten.

De eilandstaten, onder leiding van Vanuatu, krijgen hulp van andere landen. Tientallen landen, waaronder Duitsland en Portugal, hebben besloten Vanuatu hierin te steunen. Nederland heeft zich nog niet uitgesproken. 

Premier Mark Rutte praat op de klimaattop in Sharm-el-Sheikh onder meer deelnemen aan een bijeenkomst over waarschuwingssystemen voor klimaatgerelateerde rampen. Ook is het de bedoeling dat hij een intentieverklaring met Oman tekent over groene waterstof. Net als andere leiders die naar de top komen, geeft Rutte verder een korte toespraak tot de delegaties. En hij zal een-op-eengesprekken voeren met andere leiders. 

De klimaattop in Sharm-el-Sheikh is in veel opzichten anders dan de vorige editie in Glasgow. Een van de grootste verschillen is de complete afwezigheid van demonstraties of andere activistische uitingen in de stad zelf. Voor veel activisten vormden de afstand naar de uithoek van de Sinaï en de prijs een probleem. Daar komt bij dat demonstreren in het autoritair geleide land riskant kan zijn. Zeker voor Egyptenaren zelf. Voor de COP27 is door het gastland wel een hoekje van de zogeheten 'groene zone' ingericht voor protesten. Die moeten wel voldoen aan allerlei regels. Iedereen die erheen wil moet zich registreren.

Eurocommissaris Frans Timmermans noemt het "heel goed" dat klimaatgerelateerde schade een officieel bespreekpunt is geworden op de klimaattop in Egypte. "De klimaatcrisis heeft een impact die verder gaat dan wat kwetsbare landen alleen aankunnen", reageert Timmermans op het besluit dat hierover aan het begin van de top werd genomen. "We hebben oplossingen nodig die tegemoetkomen aan de diverse behoeften en een snelle opschaling van de steun mogelijk maken aan hen die dit het hardst nodig hebben", aldus Timmermans in een reactie.

Bron: ANP