Klimaattop COP28 begint in Verenigde Arabische Emiraten (updates)

De klimaattop in de Verenigde Arabische Emiraten begint vandaag met een officiële opening in het conferentiecentrum in Dubai. Wereldleiders zullen de dag erna toespraken houden op de top die bedoeld is om de opwarming van de aarde te beperken.

Volg hier de laatste ontwikkelingen op de klimaattop.

Om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad moet de wereld zich harder inspannen, zegt demissionair premier Mark Rutte vrijdag tijdens zijn toespraak op de klimaattop in Dubai. Hij vindt het tijd worden dat wereldleiders actie ondernemen om hun beloftes te halen.

Om het doel te halen wil Nederland een uitfasering van fossiele brandstoffen, benadrukt Rutte in zijn toespraak. "Phase out", in het Engels, is precies de term die het eindakkoord van voorgaande klimaattoppen nog niet gehaald heeft. Ook verwijst hij in zijn speech naar het rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Daarin kwam naar voren dat in Nederland met al het voorgenomen klimaatbeleid het doel voor 2030 binnen bereik kan zijn. Wel moet dan alles meezitten, ook de energiemarkt en het weer, bijvoorbeeld omdat mensen hun thermostaat hoger zetten als het koud is buiten.

De Verenigde Arabische Emiraten hebben een nieuw klimaatfonds aangekondigd van 30 miljard dollar. Dat geld, afkomstig uit het bedrijfsleven, is bedoeld voor investeringen in klimaatprojecten in ontwikkelingslanden.

Volgens de VAE, op dit moment gastheer van klimaattop COP28, jaagt het fonds tot 2030 investeringen in klimaatmaatregelen aan van zo'n 250 miljard dollar. COP28-voorzitter Sultan Al-Jaber wordt ook de voorzitter van het klimaatfonds, dat de naam Alterra krijg. Het doel van het fonds is om een "eerlijker systeem voor klimaatfinanciering te creëren, met de nadruk op betere toegang tot financiële middelen in het mondiale Zuiden".

Fossiele brandstoffen moeten uitgefaseerd worden, benadrukken voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie en voorzitter Charles Michel van de Europese Raad vrijdag nogmaals op de klimaattop in Dubai. Dat is nodig om de uitstoot van broeikasgassen te stoppen, zegt Von der Leyen.

Ook benadrukt Von der Leyen dat de meest kwetsbare mensen wereldwijd beschermd moeten worden. "We zullen aan hun zijde staan." Ze verwijst naar de klimaatfinanciering afkomstig van de Europese Unie. "Maar er is meer geld nodig."

De Wereldbank gaat vanaf volgend jaar zomer 45 procent van zijn leningen besteden aan klimaatprojecten. Dat komt neer op een investering van 40 miljard dollar. Dat is 9 miljard dollar meer dan eerder begroot.

Het geld moet gebruikt worden om "mensen in ontwikkelingslanden beter bestand te maken tegen de verwoestingen van de klimaatverandering en een betere wereld te creëren voor hun kinderen en kleinkinderen", aldus de Wereldbank, die het financieringspakket aankondigde op de klimaattop COP28 in Dubai.

De Britse koning Charles heeft in zijn toespraak op de klimaattop COP28 gevraagd om concrete afspraken te maken over het klimaat. Hij waarschuwde voor de vernietiging van de natuur en de onomkeerbare gevolgen van klimaatverandering. Charles zei te bidden dat de top een omslagpunt zal zijn. "De aarde behoort ons niet toe. Wij behoren toe aan de aarde."

"In 2050 zullen onze kleinkinderen ons niet vragen wat we gezegd hebben. Ze moeten leven met de gevolgen van wat we gedaan hebben, en wat we niet gedaan hebben", zei de koning ten overstaan van een zaal vol wereldleiders.

Nederland zegt 15 miljoen euro toe voor het nieuwe klimaatschadefonds dat donderdag is goedgekeurd op de klimaattop in Dubai. Dat heeft demissionair premier Mark Rutte vrijdag bekendgemaakt op de top in de Verenigde Arabische Emiraten. "Relatief best veel", vond Rutte. Onder meer Duitsland en de VAE stoppen 100 miljoen dollar in het fonds als startkapitaal.

ActionAid noemt het een goed begin dat Nederland een bijdrage doet aan het fonds. "Maar er is veel meer nodig om gemeenschappen te steunen, die getroffen worden door de gigantische gevolgen van de klimaatcrisis", zegt beleidsadviseur Agnes Schim van der Loeff van de maatschappelijke organisatie. "15 miljoen is verre van het eerlijke aandeel van Nederland gebaseerd op onze historische uitstoot dus we kijken uit naar meer substantiële bedragen om het fonds echt te vullen."

Het fonds dat armere, kwetsbare landen moet helpen met schade aangericht door de gevolgen van klimaatverandering, is officieel aangenomen op de klimaattop in Dubai. Vorig jaar besloten landen met elkaar dat het fonds er moest komen, wat velen een "historische beslissing" noemden. Gedurende dit jaar heeft een werkgroep gesproken over hoe dat fonds eruit moet zien. Die gesprekken gingen erg moeizaam.  

De Verenigde Arabische Emiraten hebben direct laten weten 100 miljoen dollar (ruim 91 miljoen euro) te willen bijdragen aan het fonds. Ook Duitsland heeft 100 miljoen dollar toegezegd. Het Verenigd Koninkrijk wil 60 miljoen pond (ruim 69 miljoen euro) bijdragen aan het klimaatschadefonds.

Klimaatgezant John Kerry van de Verenigde Staten liet weten dit fonds volledig te steunen. Vorig jaar tijdens de COP ging hij pas na lange tijd akkoord met het plan voor een klimaatschadefonds. Het land heeft 17,5 miljoen dollar toegezegd.

Dit fonds is volgens mensenrechtenorganisatie ActionAid "het absolute minimum". Agnes Schim van der Loeff benadrukt dat het nu tijd is om het fonds echt te vullen. "Met klimaatrampen jaar na jaar zal de behoefte aan financiering alleen maar blijven toenemen." Ze roept Nederland op ook een bijdrage te doen. Nederland heeft nog niet bekendgemaakt of er geld naar het fonds gaat. Wel vindt demissionair minister Rob Jetten het "goed nieuws" dat er een akkoord is over het klimaatschadefonds.

De wereld grijpt veel te langzaam in tegen de opwarming van de aarde. Met die woorden begon Simon Stiell donderdag zijn toespraak op de klimaattop COP28 in Dubai. Hij is baas van de VN-klimaatorganisatie UNFCCC. De huidige maatregelen die genomen worden, noemde hij "baby steps", terwijl "we eigenlijk moeten rennen".

"De mensheid heeft het warmste jaar ooit beleefd", benadrukte hij tijdens de persconferentie waar de Verenigde Arabische Emiraten het voorzitterschap overnamen van Egypte, de voorzitter van de klimaattop vorig jaar. "Het is onvoldoende om slechts een poging te doen om klimaatverandering tegen te gaan. We moeten het echt gaan doen."

Demissionair premier Mark Rutte spreekt vrijdag op de klimaattop COP28. Hij was er ook voorgaande jaren al bij. De Amerikaanse president Joe Biden laat het afweten. De speciale klimaatgezant van de VS John Kerry zal wel aanwezig zijn op de top, net als onder meer de Britse koning Charles en de Chinese vicepremier Ding Xuexiang. Paus Franciscus zou ook komen, maar moest afzeggen vanwege zijn gezondheid.

Internationaal gezien staat de situatie op scherp, onder meer door de oorlog in Oekraïne en in Gaza. Bovendien kunnen de onderhandelingen sowieso stroef worden. Bij voorbesprekingen waren landen die ooit zijn aangemerkt als ontwikkelingsland het vaak niet eens met rijkere landen zoals de VS en landen in Europa.

Zo vonden onder meer de Verenigde Staten en Europa dat landen als China en Saudi-Arabië aan het nieuwe klimaatschadefonds moeten meebetalen. Ze vinden dat de landen inmiddels dermate ontwikkeld zijn en ook bijdragen aan de uitstoot van broeikasgassen. Uiteindelijk is de afspraak dat ontwikkelde landen het klimaatschadefonds oprichten en op vrijwillige basis hier geld in stoppen. Ook landen die zijn aangemerkt als ontwikkelingsland kunnen hier - vrijwillig - geld in gaan stoppen.

Dit is overigens een voorstel van een werkgroep. Tijdens de opening op donderdag moet het nog officieel aangenomen worden. Wel zouden vrijwel alle landen het al eens zijn over het voorstel.

Dit is ook de klimaattop met de eerste zogenoemde 'global stocktake' sinds wereldleiders in 2015 in Parijs met elkaar afspraken de temperatuurstijging te beperken tot 2 graden en bij voorkeur tot 1,5 graad. Op basis van die mondiale evaluatie hiervan kunnen landen hun klimaatplannen ook weer bijstellen.

Wetenschappers van onder meer het VN-panel IPCC waarschuwden de afgelopen jaren in duidelijke bewoordingen dat de wereld veel meer moet doen om de uitstoot van broeikasgassen die warmte vasthouden in de atmosfeer snel te verminderen.

Volgens VN-milieubureau UNEP is de wereld met de huidige beleidsplannen wereldwijd op weg om 3 graden warmer te worden dan voor de industrialisatie.

Bron: ANP