Klimaatscenario KNMI: hitte, droogte en hogere zeespiegelstijging (+ reacties)

"Het staat vast dat de mens het klimaat beïnvloedt", zeggen de onderzoekers nog eens duidelijk. De uitstoot van broeikasgassen is dan ook dé factor die bepaalt in welke mate Nederland opwarmt en extreem weer te verduren krijgt.

In de hoge scenario's van de klimaatwetenschappers blijft de wereld zijn economische groei op fossiele brandstoffen bouwen en zal de wereldwijde CO2-uitstoot nog lang stijgen. Als dat gebeurt, zullen Nederlanders klimaatverandering het hardst voelen. Maar ook in het lage scenario, waarin de uitstoot daalt in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs, ziet het KNMI "grote gevolgen". In het rapport wordt daarnaast onderscheid gemaakt tussen een natter en een droger scenario. Dat doen de wetenschappers omdat Nederland in een overgangsgebied ligt qua neerslagverandering.

Het hoge uitstootscenario is niet heel waarschijnlijk, erkennen de onderzoekers. De groei van de wereldwijde CO2-uitstoot buigt af en er zijn tekenen dat de uitstoot binnen enkele jaren zal gaan dalen. Aan de andere kant kunnen zich ook tegenvallers voordoen. Als de ijskappen van Antarctica een kantelpunt bereiken en sneller smelten, kan de zeespiegel voor de Nederlandse kust in 2100 al 2,5 meter zijn gestegen. Tot het jaar 2300 kan het waterpeil in dat geval ruim 17 meter hoger komen te staan.

Zonder zulke extremen komt het KNMI voor 2100 uit op maximaal 1,24 meter stijging in het erg hoge scenario. In het lage scenario blijft het beperkt tussen de 26 en 73 centimeter aan het eind van de eeuw. Wel zal de zeespiegel in elk scenario nog eeuwen stijgen. "Dit komt doordat de traag reagerende ijskappen niet in evenwicht zijn met het huidige klimaat", legt het KNMI uit. "De toekomst van Nederland hangt sterk af van de zeespiegelstijging", voegt onderzoeker Sybren Drijfhout eraan toe.

Uit het rapport wordt duidelijk dat Nederlanders het vaker heet zullen krijgen. In de lage scenario's neemt het aantal tropische dagen (+30 graden) toe van gemiddeld vijf per jaar tot negen per jaar in 2050. In een "hoog en droog" scenario krijgen we jaarlijks gemiddeld dertien van zulke dagen in 2050. Dan zijn gevaarlijk hoge temperaturen van boven de 40 graden ook niet meer uitzonderlijk. Ook het neerslagtekort kan in dat hoge scenario sterk toenemen, met 79 procent ten opzichte van nu.

De zeespiegelstijging die door klimaatverandering wordt veroorzaakt, vormt in Caribisch Nederland vooral een bedreiging voor het laaggelegen Bonaire. Het KNMI wijst op dat risico in zijn nieuwe klimaatscenario's. Daarin is voor het eerst ook een hoofdstuk opgenomen over Bonaire, Saba en Sint Eustatius. Bij die laatste twee eilanden is de zeespiegelstijging iets minder dan bij Bonaire, maar zij lopen volgens het instituut dan weer toenemende risico's op orkanen van de zwaarste categorie.

In een gunstig scenario zal de zeespiegel bij Bonaire rond 2050 zo'n 14 centimeter hoger zijn dan nu. Valt het erg tegen en stijgt de CO2-uitstoot nog sterk, dan kan de toename halverwege de eeuw uitkomen op 37 centimeter, zo heeft het KNMI berekend. Rond 2100 blijft de stijging bij Bonaire in het scenario met lage uitstoot beperkt tot tussen de 31 en 78 centimeter. In het scenario met de hoogste uitstoot loopt dat op tot 55-127 centimeter.

Wereld Natuur Fonds (WWF) nog eens duidelijk dat de natuur een bondgenoot is voor mensen: "Meer natuur helpt ons tegen de gevolgen van klimaatverandering." De organisatie pleit voor fundamenteel andere keuzes. "Waar geef je ruimte aan natuur, waar kun je wel en niet bouwen? Het vraagt om visie, daadkracht en lef om natuurherstel te verbinden aan alle andere opgaven waar Nederland voor staat."

Volgens landbouworganisatie ZLTO staan we te weinig stil bij de risico's die klimaatverandering met zich meebrengt als het om voedselzekerheid gaat. Boeren en tuinders merken nu namelijk al de gevolgen van klimaatverandering, zegt Hendrik Hoeksema, bestuurder bij landbouworganisatie ZLTO. Op dit moment wordt er op verschillende manieren gewerkt aan klimaatadaptatie. Bijvoorbeeld door onderzoek te doen naar gewassen die beter bestand zijn tegen extreem weer en schimmels en plaagdieren. Als gevolg van het veranderende klimaat gedijen die ook beter. Ook wordt er gekeken hoe de bodem verbeterd kan worden om zo droge perioden of zware buien beter aan te kunnen.

"Als we onze Nederlandse delta veilig en leefbaar willen houden, moeten we deze kennis grondig bestuderen en ermee aan de slag gaan, het vertalen in actie", reageert demissionair minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat). Harbers noemt het "onmisbare kennis voor Nederland". Hij zei "heel blij" te zijn dat de onderzoekers in hun verschillende scenario's de gevolgen van klimaatverandering duidelijk koppelen aan de uitstoot van broeikasgassen.

Volgens milieuorganisaties bevestigen de nieuwe klimaatscenario's van het KNMI dat het tegengaan van klimaatverandering nog te traag gaat. "Dit rapport moet ertoe leiden dat de regering de klimaatcrisis sneller aanpakt", reageert Greenpeace. "De overheid moet de CO2-uitstoot voor 2040 naar nul brengen", vindt de organisatie.

Ook Milieudefensie concludeert dat we in Nederland "hard geraakt gaan worden door gevaarlijke klimaatverandering". Directeur Donald Pols vindt dat vervuilende bedrijven verplicht moeten worden om zich aan het Klimaatakkoord van Parijs te houden. "Alleen zo houden we onze voeten droog."

Waterschappen vinden dat de overheid "om toekomstige schade en ellende te voorkomen" moet uitgaan van "de bovenkant van de klimaatscenario's" die het KNMI maandag heeft gepubliceerd. "Door nu te kiezen voor een robuuste aanpak en opties open te houden voor toekomstige maatregelen, voorkomen we dat we verkeerde keuzes maken en achteraf moeten bijsturen en repareren. Alleen zo blijven we een veilige delta", reageert voorzitter Rogier van de Sande van de Unie van Waterschappen.

Bron: ANP