Jos Kuijpers: groene man bij Rijkswaterstaat

Binnenkort is het zover: dan gaan de sluizen in het Haringvliet op een kier en kunnen trekvissen als zalm en steur weer naar binnen. Het heeft lang geduurd voordat Rijkswaterstaat naast veiligheid en scheepvaart oog kreeg voor de natuur. Jos Kuijpers heeft het allemaal meegemaakt, want eind jaren 70 werd hij als 'groene man' binnengehaald.

Deltaportretten
Het radioportret van Jos Kuijpers is de tweede in een reeks 'Deltaportretten' n.a.v. het openzetten van de sluizen in het Haringvliet. Zeven portretten worden de komende maanden uitgezonden van mensen die op één of andere manier betrokken zijn bij de natuur en het landschap in de Zeeuwse/Zuid Hollandse delta. Wat hebben de dammen en dijken van deltawerken teweeggebracht in deze gebieden? Behalve de Biesbosch worden het Haringvliet, de Grevelingen, de Oosterschelde en de Westerschelde bezocht door de geïnterviewden.

Jos Kuijpers
kwam in 1979 bij Rijkswaterstaat in dienst. Daarvoor had hij jaren bij de provincie Zuid Holland gewerkt. Daardoor was hij bekend met de problematiek van het Haringvliet na de afsluiting in 1970, zoals oeverafslag, vervuild bodemslib en verarming van de natuur. 
Het was een tijd waarin het milieubewustzijn groeide. Er waren al volop discussies gaande over de afsluiting van de Oosterschelde, Alemisweerd of de afsnijding van de Waalbocht bij Nijmegen. Rijkswaterstaat kon die discussies niet langer naast zich neerleggen en besloot ecologen in dienst te nemen, die naar de gevolgen van maatregelen voor de natuur moesten onderzoeken.

Haringvliet
De afsluiting van het Haringvliet in 1970 had dramatische gevolgen. Van twee meter viel het getij terug naar zo’n dertig centimeter en dat haalde alle dynamiek uit het gebied. Het riet verdween en het gebied verruigde met wilgenroosjes, guldenroede en brandnetels. Veel vogels verdwenen: baardmannetjes, waterrallen, velduil, grote karekiet, zwarte ruiters, wulpen. Inmiddels is het aantal planten en vogelsoorten weer toegenomen, maar een brakwatergetijdengebied als type ecosysteem is erg zelfzaam en dat is verdwenen.

Begin jaren 90 ontstond het Kierbnesluit.: aanvankelijk leek de variant getemd getij (sluizen staan groot van de tijd voor een derde open) de beste optie, maar die is er niet gekomen, vooral vanwege oppositie vanuit de landbouw. Uiteindelijk werd er voor de variant sluizen op een kier gekozen, zodat zout water niet teveel naar binnen komt, maar ook daar is het nog niet van gekomen. Rijkswaterstaat verwacht dat de sluizen in november voor het eerst op een kier gezet zullen worden: pas dan zal er voor het eerst zout zeewater naar binnen komen.

Naast de radioportretten in Vroege Vogels zullen de portretten in geschreven vorm verschijnen in een publicatie van het Wereld Natuur Fonds. Naar verwachting zal datin december uitkomen.