Jelle Reumer: Tiengemeten

What you see is what you get. Dat klinkt als een ijzeren natuurwet, maar dat betekent nog niet dat wat je ziet ook altijd datgene is wat je dénkt te zien, of wat je verwacht. Jaren geleden reed ik op weg naar Spanje door de Pyreneeën en raakte onder de indruk van de prachtig groene Alpenweiden, althans dat leken het, met een begroeiing van korte adelaarsvarens. Kilometers lange vlakten vol met mooie varentjes - een lust voor het oog. Tot een bevriende botanicus mij een maand later vertelde dat dat een typisch gedegradeerd landschap was, volkomen ontbost en zo danig verziekt dat alleen die rottige varens er nog wilden groeien. De bergrit verloor met terugwerkende kracht zijn glans.

Afgelopen maand was ik een weekje op vakantie in Andalusië, het voormalige kalifaat in het zuiden van Spanje, waar prachtige steden met mezquita’s en kathedralen zich koesteren in een zonovergoten heuvel- en berglandschap. Het centrale deel van de regio is de olijfoliebron van Europa. Tientallen kilometers, zo ver het oog reikt en daar voorbij, staan de olijfbomen te pronken in een adembenemend mooi glooiend landschap; hier en daar staat de bekende zwarte sherry-stier met zijn enorme scrotum stoer op een heuveltop. Als Nederlander kijk je je ogen uit op een landschap dat in feite een woestijn is. Onder de olijfbomen groeit niets. Nada. Als je de olijfbomen - die net zo mathematisch in rijen staan aangeplant als zerken op een oorlogskerkhof - als je die bomen even zou wegdenken, blijft een landschap over dat net zo kaal is als de Sahara. Met ongetwijfeld forse subsidie uit Brussel is ten behoeve van uw flesje extra virgine een ecologische ground zero geschapen.

Is er dan niks meer leuk in het landschap? Jazeker, ga maar kijken op Tiengemeten. Daar wordt verwoed geprobeerd het tegenovergestelde te bewerkstelligen, om een land van aardappel- en suikerbietenwoestijn om te zetten in iets dat je misschien wel natuur zou mogen noemen. Ik geef meteen toe, het is natuur binnen de knellende randvoorwaarden van een gereguleerde waterstand en een beheersplan, met grote grazers met gele oormerken, een horecavoorziening, een modderspeelfestijn voor kinderen, twee musea, een huifkar met tractor, een bezoekerscentrum en 75 cent toeristenbelasting per persoon per dag, maar dan heb je ook wat!

Nergens heb ik ooit zo duidelijk het gevoel gehad in Nederland te zijn als daar op Tiengemeten. Schorren en slikken, het uitzicht over de eindeloze watervlakte van het Haringvliet, een koepel van ruige luchten boven je hoofd waardoorheen een amechtig voortwiekend koppel zwanen ploegt en in de verte de molen van Zuid-Beijerland die traag zijn rondjes maalt.

Een minpuntje is nog wel de Canadese guldenroede, Solidago, een woekerende exoot die onstuitbaar lijkt omdat de Schotse hooglanders hem niet blieven; verwende krengen zijn dat. Maar verder is deze duizend hectare Holland een mooie compensatie voor die Pyrenese adelaarsvarens en de Andalusische olijfbomenwoestijn - d’r mag daarom wel wat extra Brusselse subsidie op het eiland aanspoelen dunkt me. En ga vooral een keer kijken, de pont vaart ieder uur.