Jelle Reumer: Struisvogels

De grootste nog levende vogels zijn struisvogels. Ook de grootste uitgestorven vogels waren trouwens struisvogels: de olifantsvogels van Madagaskar, die eieren legden ter grootte van een rugbybal. De struisvogelachtigen, Ratites voor intimi, vormen een bizarre groep; geen van alle kan vliegen. Zo kennen we de Afrikaanse soorten die gewoon struisvogel heten, de nandoes uit Zuid-Amerika, de casuarissen en emoes uit Nieuw-Guinea en Australië en de kleine Nieuw-Zeelandse kiwi’s. Het zijn allemaal struisvogels. En dus ook die olifantsvogels die intussen door de mens zijn uitgeroeid, net als de reuzenmoa’s van Nieuw-Zeeland. Oh ja, ook Pino uit Sesamstraat behoort tot de Ratites, maar dat terzijde.

Een struisvogel ziet er eigenlijk uit als een kolossaal kippenkuiken. Ga maar na: ze lopen op twee poten, ze hebben in plaats van vleugels korte stompjes waar ze even aandoenlijk als zinloos mee kunnen wapperen en ze hebben een pluizige donsjas in plaats van een fatsoenlijk verenpak. Er zijn biologen die de Ratites beschouwen als kuikens die zich zijn gaan voortplanten.

Struisvogels wordt de spreekwoordelijke hebbelijkheid toegedicht dat ze hun kop in het zand steken. In werkelijkheid doet geen zichzelf respecterende Ratiet zoiets. Nee, de enige diersoort die zijn kop in het zand steekt is de mens; we hebben er de woorden ‘struisvogelpolitiek’ en ‘struisvogelgedrag’ aan te danken. Ga maar na: we weten dat het klimaat schrikbarend opwarmt maar dringen de CO2-uitstoot niet wezenlijk terug. We weten dat de biodiversiteit naar de knoppen gaat als gevolg van de intensieve landbouw en het overvloedige pesticidengebruik, maar blijven ook hardnekkig volhouden dat wij in Nederland de tweede landbouwexporteur ter wereld moeten blijven. We vinden dat we voorzichtig moeten omgaan met de aarde, of zo u wilt de schepping, maar verstoken in rap tempo de Baltische bossen in biomassacentrales, vissen de zeeën leeg, schieten de laatste neushoorns af en steken de Amazone in de fik. We weten eigenlijk ook wel dat de menselijke bevolkingsexplosie ons voortbestaan bedreigt, maar alleen al het aankaarten van dat onderwerp is voor de politiek een taboe. Kortom: de mensheid kijkt weg, negeert de problemen, steekt zijn kop net als de spreekwoordelijke struisvogel in het zand.

Van alle diersoorten die de evolutie ooit heeft voortgebracht, geloof ik dat alleen de zeepier, de kokkel en de strandgaper letterlijk hun kop in het zand steken. Het is ze gegund. De struisvogel is er te slim voor. En alleen de mens steekt figuurlijk zijn kop in het zand. Wat dat betreft is zelfs Pino een stuk slimmer dan Homo sapiens, die qua intelligentie meer op het niveau van zeepier en kokkel blijkt te functioneren. Daar zit namelijk ook bar weinig functioneel hersenweefsel in.