Jelle Reumer: Biologie op school?

De nieuwsgierige vragen van een kind kunnen heel verrassend zijn: "Waarom is het gras groen? Maar de witlof wit?" Volgens Columnist Jelle Reumer is het allemaal biologie. Maar hoe kom je achter de antwoorden?

Lees hieronder de gehele column:

Ooit zat ik op de lagere school, die sindsdien basisschool is gaan heten. Ik herinner me dat ik in de vijfde klas (dat is nu dus groep 7) aan mijn docent, een zekere meneer Koning, vroeg waarom we geen biologieles kregen. Ik kan me het antwoord dat ik toen kreeg niet meer herinneren, maar de vraag dus wel. Meneer Koning zal ongetwijfeld gemompeld hebben dat daar geen tijd voor was. In elk geval heeft de vraag toen niet geholpen want pas in de tweede klas van de middelbare school kreeg ik mijn eerste biologieles. Het vak heeft me nooit meer losgelaten. Biologie is de moeder van alle wetenschap. Alles wat geen sterrenkunde of deeltjesfysica is, is biologie. Ook economie, het vak dat de menselijke behoeften en begeerten bestudeert, is gewoon biologie, omdat onze behoeften en begeerten worden gestuurd door onze maag en onze hormonen.

De vraag is interessant of biologie een vak is dat al op de basisschool zou moeten worden onderwezen. Als bioloog ben ik geneigd om meteen volmondig ‘ja’ te roepen, maar er zijn nog zoveel andere belangrijke zaken die onderwezen zouden moeten worden, naast de primaire vakken als lezen en schrijven, Nederlandse taal en rekenen; liefst ook nog Frans, Duits en Engels, geschiedenis, aardrijkskunde, burgerschap en hoe de maatschappij en de wereld in elkaar steken, seksuele voorlichting, sport, persoonlijkheidsontwikkeling, en dat is bij elkaar al meer dan het onderwijs aankan.

Biologie is het vak van de nieuwsgierigheid en de opmerkzaamheid. Niet toevallig zijn dat twee eigenschappen die vooral bij kinderen sterk ontwikkeld zijn en bij volwassenen nogal eens tot rudimentaire vorm ineenschrompelen. Kinderen zijn van nature nieuwsgierig, en stellen soms tot vervelens toe ‘waarom?’ en ‘wat?’ vragen. Alleen een kind kan argeloos vragen waarom water nat is en waarom het gras groen is en niet blauw en de lucht juist blauw en niet groen. Zie daar allemaal maar eens antwoord op te geven.

Alles, ook in de biologie, begint met nieuwsgierigheid en opmerkzaamheid. Je hoeft van mij niet meteen het onderscheid te weten tussen de kleine, de middelste en de grote bonte specht of de vliegbeelden van buizerd, havik en kiekendief uit elkaar te kunnen houden, maar íets van kennis van de natuur om ons heen is noodzakelijk om je eigen plaats in het aardse ecosysteem te kunnen begrijpen. Dat bijvoorbeeld de kersen niet in de supermarkt groeien maar aan een boom en dat daar bestuivers voor nodig zijn. Wat zijn bestuivers? Wat doen die? En waarom? Hoe is dat ooit zo ontstaan? En waarom groeien kersen en appels aan een boom maar aardappels en bietjes onder de grond? En inderdaad: waarom is het gras groen? Maar de witlof wit? Het is allemaal biologie. Hoe kom je achter antwoorden? Door naar buiten te gaan en om je heen te kijken. Misschien is dat een idee voor het onderwijs, gewoon elke week een uur naar buiten, de natuur in, en om je heen kijken. En dingen zien, nieuwsgierig worden, en daarna vragen stellen en op zoek gaan naar antwoorden.

Dan komen die bonte spechten vanzelf wel een keer.

Fijne zondag.