Jagende nachtzwaluw boven de heide

Wanneer de avond valt, duikt er een bijzonder mysterieuze vogel op boven de heide: de nachtzwaluw. In het grenspark leven een kleine honderd broedparen en dat is een flinke populatie. Voor deze beschermde en inheemse diersoort is de Kalmthoutse Heide een geweldig leefgebied, want de combinatie van heide en bos is voor hen perfect. De nachtzwaluw legt namelijk haar eieren op de kale bodem van heidevelden, zandverstuivingen of dennenbossen. 

De vogel jaagt in de schemer op grote insecten die hij met zijn wijde bek al vliegend uit de lucht pikt. Rondom die snavel groeien stevige snorharen die voorkomen dat de vleugels van insecten in de grote ogen van de zwaluw terechtkomen. De flink brede bek is niet het enige kenmerk waaraan je de nachtzwaluw kan herkennen. Het verenpak heeft perfecte schutkleuren, zodat ze broedend op de grond niet gevonden worden door vijanden. 

Ornitholoog Ruben Evens doet al tien jaar onderzoek naar de nachtzwaluw in Vlaanderen. Hij wil precies weten waar de zwaluwen in Vlaanderen jagen en broeden. Maar hij is ook benieuwd naar de vogeltrek naar de overwinteringsplek in Afrika. Daarom probeert hij een aantal vogels uit te rusten met een logger. Deze kleine zender verzamelt informatie over de route van de nachtzwaluw. Gewapend met speakers, mistnetten en (hoofd)zaklampen gaat Ruben tijdens de schemer op pad om nachtzwaluwen te vangen.

Het bijna onzichtbare net spant hij boven de heide. Met zijn speaker speelt hij het geluid van een mannelijke nachtzwaluw af. Daar komen nieuwsgierige vrouwtjes en territoriale mannetjes op af. Zodra een zwaluw in het net vliegt, haalt Ruben deze eruit. Elk exemplaar wordt dan gemeten, geringd en gewogen. Want hoe meer we van de nachtzwaluw weten, hoe beter we deze zeldzame vogel kunnen beschermen. 

Het onderzoek op de Kalmthoutse Heide loopt al een aantal jaar en de nachtzwaluw blijkt het er goed te doen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de naastgelegen Antwerpse haven. Door de haven is er veel lichtvervuiling in het gebied. Nachtzwaluwen jagen alleen als er net voldoende licht is: in de schemering en bij veel maanlicht. Door de grote hoeveelheid licht vanuit de haven hebben ze een gigantische zaklamp die ze de hele nacht kunnen gebruiken. Er kan dus vaker gejaagd worden, waardoor de zwaluwen meer voedsel vinden.

Vroege Vogels TV over de Kalmthoutse Heide is vrijdag 24 september 2021 om 19:50 te zien op NPO 2!