IPCC: aarde zal waarschijnlijk meer dan 1,5 graad opwarmen, maar er zijn nog kansen

Zelfs als de uitstoot van broeikasgassen drastisch vermindert in de komende jaren, is het "waarschijnlijker" dat de opwarming van de aarde in de nabije toekomst boven de 1,5 graad uitkomt dan dat dit niet gebeurt. Dat concludeert het internationale panel van klimaatwetenschappers IPCC in een nieuw rapport. Tegelijkertijd zien de wetenschappers tal van "uitvoerbare en effectieve" opties om de uitstoot te verlagen. Die worden ook steeds betaalbaarder. "Als we nu handelen, kunnen we nog steeds een leefbare en duurzame toekomst voor iedereen veiligstellen", stelt IPCC-voorzitter Hoesung Lee.

De 1,5 graad opwarming wordt in de meeste scenario's al tussen 2030 en 2035 bereikt. Ook als dat gebeurt is, ieder beetje temperatuurstijging dat kan worden vermeden van belang, benadrukt het IPCC. Als alle technieken die beschikbaar zijn volop worden ingezet en direct wordt ingegrepen, kan de overschrijding beperkt blijven, klinkt het.

In het Klimaatakkoord van Parijs spraken wereldleiders eind 2015 af om klimaatverandering samen binnen de perken te houden. Later werd op de klimaattoppen in Glasgow (2021) en Sharm-el-Sheikh (2022) erkend dat de gevolgen van 2 graden opwarming veel groter zijn dan die van 1,5 graad. Sommige wetenschappers zien de veelbesproken "1,5" al langer niet meer als realistisch.

"Het huidige beleid is onvoldoende, maar we zien zeker effecten van klimaatbeleid", zegt de Nederlandse onderzoeker Detlef van Vuuren, die meeschreef aan het rapport. "Er zijn ook hoopvolle ontwikkelingen", vervolgt hij. "In 2014 schreven we dat hernieuwbare energie aantrekkelijk is, maar wel een beetje duurder dan fossiel. Nu kunnen we schrijven dat het op veel plekken goedkoper is."

Zo ziet het panel veel redenen om snel werk te maken van uitstootverlaging. Als ons energiesysteem snel afstapt van fossiele brandstoffen, zal ook de luchtkwaliteit verbeteren en dat is goed voor de gezondheid van mensen. Alleen al de economische voordelen daarvan zouden volgens het IPCC "grofweg gelijk, of mogelijk groter" zijn dan de kosten.

Opties om broeikasgassen te verminderen bestaan onder meer uit het klimaatneutraal maken van het energiesysteem, bijvoorbeeld door over te gaan op zonne- en windenergie, aardwarmte of waterkracht. Verder is herstel van ecosystemen en bossen noodzakelijk, zien de klimaatwetenschappers. En ook de uitstoot van het broeikasgas methaan - afkomstig uit afval, de landbouw en fossiele brandstoffen - moet worden gereduceerd. Als mensen minder zuivel en vlees eten kan dat de uitstoot van broeikasgassen op de korte termijn al beperken. 

Volgens dit laatste rapport moet de wereldwijde uitstoot uiterlijk in 2025 pieken en daarna pijlsnel dalen om binnen de 1,5 graad te blijven. Hoe snel precies, is wat onzeker. Volgens de berekeningen zou de uitstoot van broeikasgassen in 2030 tussen de 34 en 60 procent lager moeten zijn dan in 2019. In het midden hiervan ligt 43 procent. Tien jaar later zou die uitstoot zo'n 69 procent lager moeten liggen, rond 2050 mag bijna geen CO2 meer de lucht in en moet ook de uitstoot van andere gassen sterk zijn teruggedrongen.

Faiza Oulahsen, hoofd klimaat en energie: "Dit klimaatrapport is diep verontrustend en glashelder: de gevaren zijn enorm, maar net zo groot is onze kans om de klimaatcrisis aan te pakken. Door alles op alles te zetten om de 1,5 graad doelstelling te halen, kunnen we de grootste gevaren die op ons afkomen stoppen. De uitstoot van de wereld moet gehalveerd zijn in 2030. De oplossing voor dit probleem is duidelijk en voor de hand liggend: stoppen met verbranden van olie, kolen en gas. Dit zou de hoogste prioriteit moeten zijn van onze overheden, als we de klimaatcrisis ook echt als crisis gaan aanpakken. Dat kan op een eerlijke manier, waarbij de vervuiler betaalt. Arme landen lopen veel meer risico in de klimaatcrisis, dat geeft ons als Nederland de verantwoordelijkheid om veel meer te doen. Dat is klimaatrechtvaardigheid. Dat speelt zelfs binnen Nederland. Door klimaatverandering loopt Bonaire grote risico’s, terwijl de Nederlandse overheid nauwelijks plannen heeft om de burgers daar te beschermen."

Bron: ANP