In het Merkske staat de tijd stil voor planten

Voor planten is het Merkske een unieke locatie. Het landschap heeft wat weg van de situatie in de 19e eeuw met haar kleinschaligheid. Het is een bolwerk voor allerlei plantensoorten die door heel Brabant voorkwamen, maar nu vrijwel alleen nog in het Merkske te zien zijn.

Een voorbeeld is de karwijselie, een extreem zeldzame plant die nog maar op drie historische plekken staat en het eigenlijk alleen bij het Merkske nog goed doet. Het feit dat hij hier staat, is ongelooflijk speciaal. De graslanden van de Waterbeemd, de naam zegt het al, waren veel te vochtig voor landbouw en zelfs gedeeltelijk voor beweiding. De geschikte omstandigheden en het feit dat hier de afgelopen eeuw weinig veranderd is, heeft de soort gered.

Maar ook de knolsteenbreek is zo’n soort. Het 'sieraad van de graslanden', noemt Sascha van der Meer van Floron het, met zijn witte bloemen. Deze plant stond wijd over Brabant verspreid, maar groeit nu eigenlijk alleen nog in het Merkske. Vroeger kleurden veel graslanden in de provincie wit dankzij deze plant, samen met de pinksterbloem. Nu heb je alleen nog een bolwerkje van deze soort in het Merkske en de Mortelen. Deze soort staat iets droger dan de karwijselie en zie je op plekken waar vroeger wel is beweid en gehooid, maar nooit bemest. Op plekken waar dat wel is gebeurd, zie je de knolsteenbreek dan ook niet meer. Deze wordt gelijk weggeconcurreerd door allerlei grassen en andere soorten. Het is een unicum dat hij hier bloeit en is kenmerkend van de topkwaliteit van deze hooilanden.

De soort komt ook al vroeg in het jaar op, zelfs voor een vroege bloeier. De rozetten drukken soms al door het sneeuw en ijs voordat de grassen opkomen, met zijn typische niervormige bladeren. Ook profiteert hij van mollenactiviteit die met hun hopen perfecte kiembedjes vormen voor de plant. De eerste bloemen zijn nu hopelijk al zichtbaar, deze worden bestoven door solitaire bijen en vliegen. De plant zet vooral in op de eerste bloem, dit wordt uiteindelijk de grootste vrucht met het meeste zaad. De bloemen die later aan de plant komen, zijn vooral mooi meegenomen.

Kijk zondag 26 mei 2024 om 19.25 uur naar de uitzending het Merkske op NPO 2!