Hoogwater geen drama voor de natuur

De elk jaar terugkerende beelden van ondergelopen uiterwaarden zien er dramatisch uit: vluchtende grazers en omgevallen bomen in uitgestrekte watervlaktes. Maar de natuur langs rivieren kan tegen een stootje: planten en dieren bewegen met de dynamiek mee. Dieren die niet op tijd kunnen vluchten zoals muizen en mollen zijn weer voedsel voor andere dieren.

Dit weekend wordt in de Waal de hoogwaterpiek verwacht. Volgens Alphons van Winden van de website waterpeilen.nl bereikt het Waalwater een stand van 14,50 meter boven NAP. Het leefgebied van grazers, maar ook soorten als haas, bever en ree neemt flink af. Juist in deze tijd is het extra druk in veel natuurgebieden. Daarom roepen natuurorganisaties iedereen op om op de dijk te blijven en de dieren de rust en ruimte te gunnen die ze nu extra hard nodig hebben.

De dynamiek is goed te zien in het eind vorig jaar voltooide Maaspark Ooijen-Wanssum in Limburg, waar nevengeulen en laagtes zijn gegraven om meer ruimte te geven aan het water.  Bij lage waterstanden vullen de laagtes zich met grondwater. Het grondwater stroomt via de geulen naar de Maas en dit draagt bij aan een gevarieerd landschap met veel biodiversiteit.

Er zijn hoger gelegen vluchtplaatsen voor de grazende hooglanders, in het water liggen boomstammen voor kleine waterdieren. Er zijn bevers, dassen en vossen. Het gebied biedt genoeg voedsel voor ganzen, reigers, ijsvogels en de visarend. Langs de oevers van de geulen die nog niet begroeid zijn vind je sporen van steltlopers. Omdat natuurlijke processen hun gang mogen gaan zal er in de loop der jaren meer moerasbegroeiing ontstaan, zoals riet, lisdodde en wilgen.

Het hoge waterpeil in de rivieren wordt meestal veroorzaakt door veel regen en smeltwater, maar soms is de schuldige iets anders: de bever. In natuurgebied Schuitwater bij Lottem moeten regelmatig beverdammen weggehaald worden, omdat de omgeving anders dreigt te overstromen. Speciaal voor dit doel heeft het Waterschap Limburg een nieuw ambacht in het leven geroepen: de beverwacht.

Als het water hoog is, lopen beverburchten onder water en moeten de bevers op zoek naar een andere droge plek. Ze zijn dan overdag actief en worden vaker door mensen gezien. De bevers zitten bovenop hun burchten of bouwen een tijdelijke hoogwaterburcht, een soort noodonderkomen. Zo ook bij de bevers die we zagen toen we in 2018 met Vroege Vogels TV naar Pannerden zijn afgereisd.